తాలిబన్లకు పక్కలో బల్లెంగా ఇస్లామిక్ స్టేట్!

ప్రపంచంలోనే అత్యంత బలమైన సైనిక సామర్ధ్యం గల అమెరికానే  లొంగదీసుకుని, సునాయానంగా ఆఫ్ఘానిస్తాన్ ను స్వాధీనం చేసుకోవడం ద్వారా ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఉగ్రవాదుల ప్రశంసలు పండితున్న తాలిబాన్లకు ఇస్లామిక్ స్టేట్ పక్కలే బల్లెం కానున్నదా? గురువారం సాయంత్రం కాబూల్ విమానాశ్రయం వెలుపల జరిగిన ఘోరమైన ఆత్మాహుతి దాడులు అదే అభిప్రాయాన్ని కలిగిస్తున్నాయి.

తాజా పేలుళ్ల‌లో సుమారు 90 మంది మ‌ర‌ణించ‌డానికి కారణమైన ఐఎస్-కే అని కూడా పిలుస్తారు. ఐఎస్ ఖొరోస‌న్ ప్రాంతీయ ఇస్లామిక్ స్టేట్ ఉగ్ర ద‌ళం ఇప్పుడు  ప్ర‌పంచ దేశాల‌ను ఆందోళ‌న‌కు గురిచేసింది. 2011 నుంచి ఇప్ప‌టి వర‌కు ఆఫ్ఘ‌నిస్తాన్‌లో ఒకే రోజు అమెరికా ద‌ళాలు అత్య‌ధిక సంఖ్య‌లో త‌మ సైనికుల్ని కోల్పోయాయి.

ఆఫ్ఘన్ లో తాలిబ‌న్ల ఆధిపత్యం కొనసాగినా భ‌విష్య‌త్తులో  ఆల్‌ఖ‌యిదా, ఐఎస్ఐఎస్ లాంటి సంస్థ‌లు బ‌ల‌ప‌డే సూచ‌న‌లు ఉన్న‌ట్లు స్పష్టం అవుతున్నది. ప్రస్తుతం ప్రపంచ ప్రపంచ దేశాలు ఏవీ తాలిబన్లను సవాల్ చేసే పరిస్థితుల్లో లేకపోయినా, అంతర్గత కుమ్ములాటల్లో భయానక హింసాయుత చర్యలకు దారితీయనున్నాయా? అనే భయాలు నేడు వెంటాడుతున్నాయి.

గతంలో ఘర్షణ వాతావరణంలో ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన తాలిబన్లు తమ ఆధిపత్యం కోసం దారుణమైన హింసను ప్రయోగించినా ప్రస్తుతం ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసి, సామజిక, ఆర్ధిక, సాంస్కృతిక సవాళ్ళను ఎదుర్కోవడానికి సిద్దమవుతున్న తాలిబాన్లకు ఈ పరిణామం పెద్ద ఎదురుదెబ్బ కాగలదు. అంతర్జాతీయ సహాయ, సహకారాలు లేకుండా పాలన సాగించడం సాధ్యం కాదు.

అందుకనే మొదటి రోజునుండి శాంతి వచనాలు పలుకుతున్నారు. తాము మారిపోయామనే అభిప్రాయం కలిగించే ప్రయత్నం చేస్తున్నారు. కానీ వారి ఉనికి పట్ల స్థానిక ఉగ్రవాద ముఠాలే అసహనంగా ఉన్నట్లు ఇప్పుడు వెల్లడవుతుంది. ఆరేళ్ల క్రితం తూర్పు ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో ఆవిర్భవించిన ఐఎస్-కే ప్రపంచవ్యాప్తంగా అత్యంత ప్రమాదకరమైన ఉగ్రవాద సంస్థలలో ఒకటిగా వేగంగా అభివృద్ధి చెందింది. తాము భారీ నష్టాలను ఎదుర్కొంటున్నా అత్యంత ఘోరమైన దాడులకు పాల్పడిన రికార్డు ఉంది.

2014లో ఇరాక్‌, సిరియా దేశాల్లో ఇస్లామిక్ స్టేట్ క‌లిఫా ప్ర‌క‌టించిన కొన్ని నెల‌ల్లోనే.. పాకిస్థానీ తాలిబ‌న్లు.. ఆఫ్ఘ‌నిస్తాన్‌లో ఉన్న ఉగ్ర‌వాదులతో చేతులు క‌లిపారు. వాళ్లంతా క‌లిసి ప్రాంతీయ‌ ద‌ళంగా ఏర్ప‌డ్డారు. ఇస్లామిక్ స్టేట్ ఉగ్ర‌నేత అబూ బాక‌ర్ అల్ బాగ్దాది ఆదేశ‌ల మేర‌కే వాళ్లు ప‌నిచేస్తున్నారు.

ఆఫ్ఘ‌న్‌లోని ఈశాన్య ప్రాంతాలైన కునార్‌, నాన్‌గ‌ర్‌హ‌ర్‌, నురిస్తాన్ ప్రావిన్సుల్లో ఖ‌రోస‌న్ గ్రూపు ప‌ట్టు సాధించింది. దీంతో ఆ గ్రూపుకు ఐఎస్ఐఎస్ కేంద్ర నాయ‌క‌త్వానికి ద‌గ్గ‌రైంది. పాకిస్థాన్‌, ఆఫ్ఘ‌నిస్తాన్ దేశాల్లో ఐఎస్-ఖ‌రోస‌న్ గ్రూపు త‌న‌కు చెందిన స్లీప‌ర్ సెల్స్‌ను ఏర్పాటు చేసింది. కాబూల్‌లో కూడా ఆ స్లీప‌ర్ సెల్స్ ఉన్నాయి. ఆఫ్ఘ‌న్ ప్రాంతానికి ఉన్న చారిత్రాత్మ‌క పేరే ఖ‌రోస‌న్‌. ప్ర‌స్తుతం ఉన్న పాకిస్థాన్‌, ఇరాన్‌, ఆఫ్ఘ‌నిస్తాన్‌, మధ్య ఆసియా  ఆ ప్రాంతం కింద‌కు వ‌స్తాయి.

అమెరికా సైనిక చర్య తమను తమ దేశం నుండి తరిమి వేయడంతో దేశ సరిహద్దు దాటి పాకిస్థాన్ లో ఆశ్రయం పొందుతున్న వందల మంది తాలిబాన్ యోధులతో ఇది  ప్రారంభమైంది. మితవాద, శాంతియుత ప్రవచనాలు చేస్తున్న తాలిబాన్లలోని అసంతృప్తి ఉగ్రవాదులు కూడా వారితో చేశారు.

ఇటీవలి సంవత్సరాలలో అమెరికాతో తాలిబాన్ శాంతి చర్చలను జరపడంతో, అసంతృప్తి చెందిన తాలిబాన్లు మరింత తీవ్రవాద ఇస్లామిక్ స్టేట్‌కు మారారు. దానితో వారి సంఖ్య పెరుగుతూ వచ్చింది. సైనికంగా తాము విజయం సాధింపబోతున్న సమయంలో అమెరికాతో రాజీ చర్చలు జరపడం పట్ల వీరంతా ఆగ్రహంగా ఉంటూ వచ్చారు.

ఇరుగుపొరుగు దేశం నుండి కూడా వీరికి మద్దతు లభించింది.  ఉజ్బెకిస్తాన్ ఇస్లామిక్ ఉద్యమం నుండి ఈ బృందం గణనీయమైన క్యాడర్‌ను ఆకర్షించింది; ఇరాన్ ఏకైక సున్నీ ముస్లిం మెజారిటీ ప్రావిన్స్ నుండి వచ్చిన యోధులు;  చైనా ఈశాన్యం నుండి ఉయిగూర్‌లతో కూడిన తుర్కిస్తాన్ ఇస్లామిక్ పార్టీ సభ్యులు కూడా వీరితో చేరారు.

చాలా మంది  ఇస్లామిక్ ప్రపంచాన్ని ఏకం చేసే ఖలీఫాట్ వాగ్దానాలతో సహా, ఇస్లామిక్ స్టేట్ హింసాత్మక, విపరీతమైన భావజాలానికి ఆకర్షితులయ్యారు. తాలిబాన్లు ఎన్నడూ అటువంటి తీవ్రవాద అభిప్రాయలు వ్యక్తం చేయలేదు.

వారెందుకు పెను ప్రమాదంగా మారారు?

తాలిబాన్లు తమ పోరాటాన్ని ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌కు పరిమితం చేయగా, ఆఫ్ఘనిస్తాన్, పాకిస్తాన్‌లోని ఇస్లామిక్ స్టేట్ గ్రూప్ ముస్లింలు కాని వారికి వ్యతిరేకంగా ప్రపంచవ్యాప్త జిహాద్ కోసం ఇస్లామిక్ స్టేట్  పిలుపును స్వీకరించింది.

సెంటర్ ఫర్ ఇంటర్నేషనల్ అండ్ స్ట్రాటజిక్ స్టడీస్ ఆఫ్ఘనిస్తాన్, పాకిస్థాన్‌లోని పౌరులకు వ్యతిరేకంగా ఇస్లామిక్ స్టేట్ యోధులు చేసిన డజన్ల కొద్దీ దాడులను, మైనారిటీ షియా ముస్లింలతో సహా, అలాగే జనవరి 2017 నుండి ఆఫ్ఘన్, పాకిస్తాన్, అమెరికా  నేతృత్వంలోని సంకీర్ణ దళాలతో వందలాది ఘర్షణలను నమోదు చేసింది.

అమెరికాలో వీరు నేరుగా ఇంతవరకు దాడులు చేయనప్పటికీ, వీరిని తమతో పాటు దక్షిణ, మధ్య ఆసియాలోని తమ ప్రయోజనాలకు దీర్ఘకాలిగా ముప్పుగా అమెరికా ప్రభుత్వం భావిస్తున్నది.

తాలిబన్‌ లతో శత్రుత్వమే 

తాలిబన్లను కూడా వారు శత్రువులుగా పరిగణిస్తున్నారు. అల్-ఖైదా యోధులు తాలిబాన్లలో కలిసిపోయారని ఇంటెలిజెన్స్ అధికారులు విశ్వసిస్తుండగా, తాలిబాన్, అందుకు విరుద్ధంగా, ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లోని ఇస్లామిక్ స్టేట్ గ్రూపుపై పెద్ద ఎత్తున దాడులు చేసింది. ఆఫ్ఘనిస్తాన్ ఈశాన్య ప్రాంతాల నుండి ఇస్లామిక్ స్టేట్‌ను ఓడించడానికి తాలిబాన్ తిరుగుబాటుదారులు కొన్నిసార్లు అమెరికా, ఆ దేశపు మద్దతు ఉన్న ఆఫ్ఘన్ ప్రభుత్వ బలగాలతో కూడా చేరారు.

2020లో తాలిబన్లతో ఉపసంహరణ ఒప్పందంపై డోనాల్డ్ ట్రంప్ సుముఖత చూపడానికి ఇస్లామిక్ స్టేట్ కు వ్యతిరేక పోరులో తాలిబన్లు తమతో కలసిరాగలరనే అంచనాతో మాత్రమే అని ఒక అమెరికా రక్షణ శాఖ అధికారి, అసోసియేటెడ్ ప్రెస్‌తో స్పష్టం చేశారు. అమెరికా నేతలు తాలిబన్లను ఎన్నడూ తమ దేశంపై నేరుగా ముప్పుగా భావించలేదు. వారి దృష్టి అంతా ఐఎస్ పైననే ఉంది.

ఇప్పుడు ప్రమాదం ఏమిటి?

ఆఫ్ఘన్ లో విమానాలు, సాయుధ డ్రోన్ లతో పెద్ద ఎత్తున తమ పోరాట దళాలను మోహరించిన సమయంలో సహితం ఐఎస్ దళాలు భారీ ప్రాణ నష్టమును కూడా ఖాతరు చేయకుండా తమపై దాడులు చేస్తూ ఉండడం అమెరికాకు తెలిసిందే. ఇప్పుడు క్షేత్రస్థాయిలో ఆఫ్ఘన్ లో తాం పోరాట సామర్ధ్యాన్ని కోల్పోతున్న అమెరికా ఇస్లామిక్ స్టేట్ ఎత్తుగడలను కనిపెట్టగల సామర్ధ్యాన్ని సహితం కోల్పోతున్నది.

ఇస్లామిక్ స్టేట్ గ్రూప్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఎదుర్కొంటున్న అనేక తీవ్రవాద బెదిరింపులలో ఒకటి మాత్రమే అని బిడెన్ అధికారులు చెప్పారు. వారు దానిని నిర్వహించగలరని వారు పట్టుబట్టారు

అయితే, ఇస్లామిక్ స్టేట్ గ్రూప్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఎదుర్కొంటున్న అనేక తీవ్రవాద బెదిరింపులలో ఒకటి మాత్రమే అని బిడెన్ ప్రభుత్వ  అధికారులు భావిస్తున్నారు. గల్ఫ్ దేశాలు, విమాన వాహక నౌకలు లేదా ఇతర సుదూర సైట్‌ల ఆధారంగా, ది ఓవర్-ది-హోరిజోన్ మిలిటరీ, ఇంటెలిజెన్స్ సామర్ధ్యంతో వారిని కట్టడి చేయగలమని భరోసా వ్యక్తం చేస్తున్నారు.

రెండు దశాబ్దాల తర్వాత, తాలిబాన్ పాలనలో ఆఫ్ఘనిస్తాన్ పశ్చిమ దేశాలపై దాడులకు వ్యూహరచన చేసే ఉగ్రవాదులకు ఒక అయస్కాంతంగా, స్థావరంగా మారుతుందని నేడు అమెరికా ఎదుర్కొంటున్న గొప్ప భయాలతో ఒకటిగా చెప్పవచ్చు. ఈ ముప్పును ప్రస్తావిస్తూ “మా ఆయుధాగారంలోని ప్రతి సాధనామాపై మేము దృష్టి సారించాము” అని అమెరికా జాతీయ భద్రతా సలహాదారు జేక్ సుల్లివన్ గత వారాంతంలో సిఎన్‌ఎన్‌తో మాట్లాడుతూ తెలిపారు.

ఆఫ్ఘ‌నిస్తాన్‌ను తాలిబ‌న్లు వ‌శం చేసుకోవ‌డం ప‌ట్ల ఇస్లామిక్ స్టేట్ విముఖంగానే ఉంది. అమెరికా, తాలిబ‌న్ల మ‌ధ్య కుదిరిన ఒప్పందాన్ని ఐఎస్ఐఎస్ వ్య‌తిరేకించింది. జిహాదీ సిద్ధాంతాల‌ను తాలిబ‌న్లు కాల‌రాసిన‌ట్లు ఐఎస్ ఫేర్కొన్న‌ది. నిజానికి ప్ర‌పంచ‌వ్యాప్తంగా ఉన్న జిహాదీ గ్రూపులు తాలిబ‌న్ల‌ను మెచ్చుకున్నా.. ఐఎస్ఐఎస్ మాత్రం ఇప్ప‌టి వ‌ర‌కు కంగ్రాట్స్ చెప్ప‌లేదు.