* దలైలామా వారసత్వంపై చైనా ప్రకటనను తప్పుబట్టిన ఆమ్నెస్టీ
14వ దలైలామా తన 90వ పుట్టినరోజుకు ముందే 600 ఏళ్ల దలైలామా వ్యవస్థను తన మరణం తర్వాత కూడా కొనసాగిస్తామని స్పష్టం చేయడం ద్వారా, తన వారసుడిగా ఓ ‘కీలుబొమ్మ’ను ప్రతిష్టించాలనే చైనా ప్రయత్నాలతో ఘర్షణకు దారితీసే అవకాశం కనిపిస్తున్నది. టిబెటన్ ఆధ్యాత్మిక నాయకుడు తన వారసుడిని గుర్తించే అధికారం తన వ్యవహారాలను పర్యవేక్షించే సంస్థ అయిన గాడెన్ ఫోడ్రాంగ్ ట్రస్ట్‌కే ఉందని ప్రకటించారు.
టిబెటన్ బౌద్ధమతం భవిష్యత్తుపై తీవ్రమవుతున్న ఆందోళనలు, టిబెటన్ ప్రవాస నాయకత్వం, చైనా ప్రభుత్వం మధ్య పెరుగుతున్న వారసత్వ వివాదం మధ్య ఈ ప్రకటన చేశారు. తన వయస్సు పెరిగినప్పటికీ, దలైలామా మంచి ఆరోగ్యంతో ఉన్నారు. “నాకు 90 సంవత్సరాలు అయినప్పటికీ, శారీరకంగా నేను చాలా ఆరోగ్యంగా ఉన్నాను” అని ఆయన ధర్మశాలలో ఇటీవల జరిగిన ప్రార్థన కార్యక్రమంలో తెలిపారు.
అయితే, వారసత్వం చుట్టూ ఉన్న అనిశ్చితి టిబెటన్ సమాజంలో తీవ్ర ఆందోళనను రేకెత్తించింది. దలైలామా తన వారసుడిని పేర్కొనకపోతే లేదా ఆయన మరణానికి ముందు స్పష్టమైన ప్రక్రియను పేర్కొనకపోతే, 2015లో స్థాపించిన గాడెన్ ఫోడ్రాంగ్ ఫౌండేషన్ నాయకత్వం వహించే అవకాశం ఉంది. చైనా హాని కలిగించే కుట్ర చేస్తుందనే భయంతో ఆయన తన వారసుడి పేరు చెప్పకుండా తప్పించుకుంటున్నట్లు కనిపిస్తోంది.
బీజింగ్ వైఖరి తన సరిహద్దుల్లో మత నాయకత్వాన్ని నియంత్రించే విస్తృత విధానంలో పాతుకుపోయింది. టిబెటన్ బౌద్ధ మతంలో రెండవ అత్యున్నత వ్యక్తి అయిన పంచెన్ లామా వివాదాస్పద కేసులో ఇది ఇప్పటికే ఈ వ్యూహాన్ని అమలు చేసింది. 1995లో, దలైలామా ఆరేళ్ల బాలుడిని 11వ పంచెన్ లామాగా గుర్తించిన తర్వాత, చైనా అధికారులు ఆ పిల్లవాడిని, అతని కుటుంబాన్ని నిర్బంధించారు.
అప్పటి నుండి వారు బహిరంగంగా కనిపించలేదు. బీజింగ్ ప్రభుత్వ అనుమతి పొందిన ప్రత్యామ్నాయాన్ని నియమించారు. దలైలామా వారసుడికి కూడా ఇలాంటి ప్రణాళికే అమలులో ఉందని పరిశీలకులు భయపడుతున్నారు. గాడెన్ ఫోడ్రాంగ్ ట్రస్ట్ త్వరగా వారసుడిని గుర్తించకపోతే, చైనా తన సొంత అభ్యర్థిని ప్రకటించడం ద్వారా ఆ అంతరాన్ని ఉపయోగించుకోవచ్చు.
అదే జరిగితే ఇద్దరు ప్రత్యర్థి దలైలామాల భయాన్ని పెంచుతుంది – ఒకరు టిబెటన్ మత నాయకత్వం, మరొకరు చైనీస్ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ మద్దతు గల నాయకత్వం. 2011లో దలైలామా తన రాజకీయ పాత్ర నుండి వైదొలిగి, ప్రజాస్వామ్యయుతంగా ఎన్నికైన సికియాంగ్ (అధ్యక్షుడు) కేంద్ర టిబెటన్ పరిపాలనకు అధికారాన్ని బదిలీ చేసినప్పటికీ, ప్రపంచవ్యాప్తంగా టిబెటన్లను ఏకం చేసే వ్యక్తిగా ఆయన నిలిచారు.
పేరున్న వారసుడు లేకుండా ఆయన మరణం టిబెటన్ ప్రవాస నాయకత్వానికి గందరగోళం, విచ్ఛిన్నం, చట్టబద్ధత సమస్యలను కూడా సృష్టించవచ్చు. చట్టబద్ధమైన పునర్జన్మను గుర్తించడంలో ఏదైనా ఆలస్యం టిబెటన్ లక్ష్యానికి ప్రపంచ మద్దతును బలహీనపరుస్తుంది. బీజింగ్ కథనాన్ని బలపరుస్తుంది. అందుకనే దలైలామా వారసత్వంపై మరిన్ని సూచనలు చేయడం ప్రారంభించారని స్పష్టం అవుతుంది.
అయినప్పటికీ ఎటువంటి కాలక్రమం బహిరంగంగా ప్రకటించబడలేదు. దలైలామా వారసత్వం చైనా జోక్యం లేకుండా మతపరమైన విషయంగా ఉండాలని అమెరికా పదేపదే పేర్కొంది. 1959 నుండి దలైలామాకు ఆతిథ్యం ఇస్తున్న భారతదేశం ఇంకా అధికారిక వైఖరి తీసుకోలేదు. చైనాలోని టిబెటన్లు, భారీ నిఘాలో ఉన్నారు. ఈ వ్యవస్థను కొనసాగించాలని కోరుతూ దలైలామాకు రహస్య సందేశాలను కూడా పంపారు.
ఈ విజ్ఞప్తులు ఆయన నిర్ణయాన్ని రూపొందించడంలో కీలక పాత్ర పోషించాయి. కాగా, దలైలామా వారసుడికి “చైనా ప్రభుత్వ ఆమోదం” ఉండాలని చైనా బుధవారం పునరుద్ఘాటించింది. 15వ దలైలామాను క్వింగ్ రాజవంశం కాలం నాటి “బంగారు కలశం” పద్ధతి ద్వారా ఎంపిక చేయాలని, బీజింగ్ ఆమోదించాలని పేర్కొంది.
టిబెటన్ ఆధ్యాత్మిక నాయకుడు దలైలామా తన పునర్జన్మను గుర్తించే ప్రక్రియను టిబెటన్ బౌద్ధ సంప్రదాయాల ద్వారా మాత్రమే మార్గనిర్దేశం చేయబడుతుందని, రాజకీయ జోక్యం లేకుండా ఉంటుందని పునరుద్ఘాటించిన కొన్ని గంటల తర్వాత ఈ ప్రకటన వచ్చింది. “దలైలామా, పాంచెన్ లామా, ఇతర గొప్ప బౌద్ధ వ్యక్తుల పునర్జన్మను బంగారు కలశం నుండి లాటరీలు వేయడం ద్వారా ఎన్నుకోవాలి. కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆమోదించాలి” అని చైనా విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రతినిధి మావో నింగ్ స్పష్టం చేశారు.
జూలై 6న 90 ఏళ్లు నిండనున్న 14వ దలైలామా, తాను స్థాపించిన అధికారిక కార్యాలయం అయిన గాడెన్ ఫోడ్రాంగ్ ట్రస్ట్ తదుపరి దలైలామాను గుర్తించడంలో ఏకైక అధికారం కలిగి ఉంటుందని ప్రకటించినందున ఈ వ్యాఖ్యలు రాగాల ఘర్షణకు వేదికగా నిలిచాయి.
కాగా, తదుపరి దలైలామా ఎంపికను నిరయంత్రించిందుకు చైనా చేస్తున్న ప్రయత్నాలను ఆమ్నెస్టీ ఇంటర్నేషనల్ ఖండించారు. “తదుపరి దలైలామా ఎంపికను నియంత్రించడానికి చైనా అధికారులు చేస్తున్న ప్రయత్నాలు మతం లేదా విశ్వాసం స్వేచ్ఛ హక్కుపై ప్రత్యక్ష దాడి. అన్ని విశ్వాస సంఘాల మాదిరిగానే టిబెటన్ బౌద్ధులు కూడా అధికారుల బలవంతం లేదా జోక్యం లేకుండా తమ ఆధ్యాత్మిక నాయకులను ఎన్నుకోగలగాలి” అని ఆమ్నెస్టీ చైనా డైరెక్టర్ సారా బ్రూక్స్ స్పష్టం చేశారు.
చైనా అధికారులకు మత స్వేచ్ఛను క్రమపద్ధతిలో అణచివేయడం, టిబెటన్ బౌద్ధమతంపై నియంత్రణను కఠినతరం చేయడంలో సుదీర్ఘ చరిత్ర ఉందని తెలిపారు. ఉదాహరణకు, 1995లో దలైలామా పంచన్ లామాగా గుర్తించిన బాలుడు గెధున్ చోకి నైమాను అధికారులు బలవంతంగా అదృశ్యం చేశారని, బీజింగ్ ఇంకా అతని ఆచూకీని సరిగ్గా వివరించలేదని గుర్తు చేశారు.
“ఈ రహస్య వాతావరణం, టిబెటన్ బౌద్ధమతంలో అనేక మంది ప్రభుత్వం నియమించిన మత ప్రముఖులను విధించడంతో పాటు, చైనాలో మతంపై ప్రభుత్వ నియంత్రణకు సంబంధిత నమూనాను హైలైట్ చేస్తుంది. చైనా అధికారులు వెంటనే టిబెటన్ మతపరమైన ఆచారాలలో రాజకీయ జోక్యాన్ని ముగించాలి” అని డిమాండ్ చేశారు.
“నియంత్రణ, బలవంతం కోసం మతపరమైన వారసత్వాన్ని సాధనంగా ఉపయోగించడం మానేయాలి. అధికారులు ప్రతి ఒక్కరి మతం లేదా విశ్వాసం స్వేచ్ఛ హక్కును సమర్థించాలి. వారు వెంటనే గెధున్ చోకి నైమాను స్వతంత్రంగా యాక్సెస్ చేయడానికి అనుమతించాలి. అతని అదృశ్యానికి 30 సంవత్సరాల శిక్ష మినహాయింపును ముగించడానికి చర్యలు తీసుకోవాలి” అని కోరారు.
More Stories
1977లో ఓటమి భయంతో ఆర్ఎస్ఎస్ చెంతకు ఇందిరా గాంధీ!
వామపక్ష తీవ్రవాదంపై మహారాష్ట్ర కఠిన బిల్!
‘స్థానిక’ ఎన్నికల్లో బీసీలకు 42 శాతం రిజర్వేషన్లపై ఆర్డినెన్స్