ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం ముగించిన మిఖాయిల్ గోర్బచెవ్ కన్నుమూత

1955లో మాస్కో స్టేట్ యూనివర్శిటీ నుండి పట్టభద్రుడయ్యే సమయానికి కమ్యూనిస్ట్ పార్టీలో క్రియాశీలక సభ్యుడు. తన కొత్త భార్య రైసాతో కలిసి స్టావ్రోపోల్‌కు తిరిగి వచ్చిన తర్వాత, ప్రాంతీయ పార్టీ నిర్మాణం ద్వారా వేగంగా అభివృద్ధి చెందడం ప్రారంభించాడు.

సోవియట్ సోపానక్రమంలో అగ్రస్థానంలో ఉన్న వృద్ధాప్య వ్యక్తుల పట్ల అసహనానికి గురైన కొత్త తరం పార్టీ కార్యకర్తలలో గోర్బచేవ్ ఒకరు. 1961 నాటికి అతను యంగ్ కమ్యూనిస్ట్ లీగ్ ప్రాంతీయ కార్యదర్శి, పార్టీ కాంగ్రెస్‌కు ప్రతినిధిగా మారాడు. వ్యవసాయ నిర్వాహకుడిగా అతని పాత్ర పార్టీలో అతనికి హోదాతో పాటు, ఈ ప్రాంతంలో అతనికి గణనీయమైన ప్రభావాన్ని ఇచ్చింది.

1978లో అతను వ్యవసాయం కోసం సెంట్రల్ కమిటీ సెక్రటేరియట్ సభ్యునిగా మాస్కోకు వెళ్ళాడు.  కేవలం రెండు సంవత్సరాల తరువాత అతను పొలిట్ బ్యూరో పూర్తి సభ్యునిగా నియమించబడ్డాడు. యూరి ఆండ్రోపోవ్ ప్రధాన కార్యదర్శిగా ఉన్న సమయంలో, గోర్బచేవ్ అనేక విదేశీ పర్యటనలు చేసాడు. అందులో 1984 లండన్ పర్యటనలో ఆయన ప్రధాన మంత్రి మార్గరెట్ థాచర్‌పై ఓ ముద్ర వేసాడు.

బిబిసి ఇంటర్వ్యూలో ఆమె యుఎస్‌ఎస్‌ఆర్‌తో భవిష్యత్తు సంబంధాల గురించి ఆశాజనకంగా ఉన్నట్లు చెప్పారు. “నాకు గోర్బచెవ్ అంటే ఇష్టం.  మనం కలిసి పని చేయవచ్చు” అని ఆమె చెప్పడం చాలామందికి విస్మయం కలిగించింది.

1984లో ఆండ్రోపోవ్ మరణించినప్పుడు గోర్బచెవ్ తరువాతి స్థానంలో ఉంటారని భావించారు. కానీ బదులుగా అనారోగ్యంతో ఉన్న కాన్‌స్టాంటిన్ చెర్నెంకో ప్రధాన కార్యదర్శి అయ్యారు. ఒక సంవత్సరంలోనే, అతను కూడా చనిపోవడంతో,  తర్వాత పొలిట్‌బ్యూరోలో అతి పిన్న వయస్కుడైన గోర్బచెవ్ ఆ పదవిని చేపట్టాడు.

అతను 1917 విప్లవం తర్వాత జన్మించిన మొదటి ప్రధాన కార్యదర్శి.   లియోనిడ్ బ్రెజ్నెవ్ సంవత్సరాల స్తబ్దత తర్వాత తాజా గాలి శ్వాసగా ఆయనను ఆ దేశపు  ప్రజలు చూశారు. స్టైలిష్ గా ఉండే గోర్బచేవ్ దుస్తులు, బహిరంగంగా, సూటిగా ఉండే విధానంతో ఓ కొత్తతరపు నాయకుడిగా ప్రజలు గుర్తించారు.  రైసా పార్టీ ప్రధాన  కార్యదర్శి భార్యగా కంటే అమెరికన్ ప్రథమ మహిళ వలె ఉండేది.

దాదాపు పతనావస్థలో ఉన్న సోవియట్ ఆర్థిక వ్యవస్థను పునరుద్ధరించడం ఆయన ముందున్న మొదటి కర్తవ్యం.  తన ఆర్థిక సంస్కరణలు సఫలమవ్వాలంటే కమ్యూనిస్టు పార్టీలోనే సమూల సంస్కరణలు అవసరమని అర్థం చేసుకున్నారు. ఈ సందర్భంగా
గోర్బచేవ్ ఉపయోగించిన రెండు రష్యన్ పదాలను సాధారణ వాడుకలోకి తెచ్చింది.

అయితే ప్రభుత్వ నియంత్రణను స్వేచ్ఛా మార్కెట్ ఆర్థిక వ్యవస్థతో భర్తీ చేయడం తన ఉద్దేశ్యం కాదని 1985లో పార్టీ ప్రతినిధులను ఉద్దేశించి చేసిన ప్రసంగంలో ఆయన స్పష్టం చేశారు. “మీలో కొందరు మీ ఆర్థిక వ్యవస్థలకు మార్కెట్‌ను లైఫ్‌సేవర్‌గా చూస్తారు. కానీ, కామ్రేడ్స్, మీరు లైఫ్‌సేవర్‌ల గురించి కాకుండా ఓడ గురించి ఆలోచించాలి.  ఓడ సోషలిజం.”

వ్యవస్థలోని స్తబ్దతను ఎదుర్కోవటానికి ఆయన ఉపయోగించిన మరొక ఆయుధం ప్రజాస్వామ్యం. ప్రజాప్రతినిధుల కాంగ్రెస్‌కు తొలిసారిగా స్వేచ్ఛగా ఎన్నికలు జరిగాయి. సుదీర్ఘకాలం అణచివేత పాలనలోని వ్యవస్థలో ఈ సడలింపు విస్తృతమైన సోవియట్ యూనియన్‌ లోని అనేక విభిన్న జాతీయులలో ప్రకంపనలు సృష్టించింది. డిసెంబరు 1986లో కజకిస్తాన్‌లో జరిగిన అల్లర్లు అశాంతి కాలానికి నాంది పలికాయి.

గోర్బచేవ్ ప్రచ్ఛన్న యుద్ధాన్ని ముగించాలని కోరుకున్నారు.  ఇంటర్మీడియట్ న్యూక్లియర్ ఫోర్సెస్ ఒప్పందం ద్వారా మొత్తం తరగతి ఆయుధాలను రద్దు చేయడం కోసం అమెరికా అధ్యక్షుడు రోనాల్డ్ రీగన్‌తో విజయవంతంగా చర్చలు జరిపారు. పైగా, సోవియట్ సాంప్రదాయ దళాలలో ఏకపక్ష కోతలను ప్రకటించారు, చివరకు ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లో  అవమానకరమైన, రక్తపాత ఆక్రమణను ముగించారు.

కానీ ఆయనకు కష్టతరమైన పరీక్ష సోవియట్ యూనియన్ లో ఇష్టపూర్వకంగా చేర్చుకున్న దేశాల నుండి వచ్చింది. ఇక్కడ నిష్కాపట్యత, ప్రజాస్వామ్యం స్వాతంత్ర్యం కోసం ఆందోళనలు ప్రారంభమయ్యాయి. ప్రారంభంలో గోర్బచేవ్ వాటిని బలవంతంగా అణిచివేశారు.

అయితే, యుఎస్ఎస్ఆర్  విచ్ఛిన్నం ఉత్తరాన బాల్టిక్ రిపబ్లిక్లలో ప్రారంభమైంది. లాట్వియా, లిథువేనియా, ఎస్టోనియాలు మాస్కో నుండి విముక్తి పొందాయి, రష్యా  వార్సా ఒప్పందం మిత్రదేశాలకు వ్యాపించే రోలర్‌కోస్టర్‌ను ప్రారంభించాయి. 9 నవంబర్ 1989 న, సామూహిక ప్రదర్శనల తరువాత, సోవియట్ ఉపగ్రహాలలో అత్యంత కఠినమైన రేఖ అయిన తూర్పు జర్మనీ పౌరులు స్వేచ్ఛగా పశ్చిమ బెర్లిన్‌లోకి ప్రవేశించడానికి అనుమతించబడినప్పుడు అది పరాకాష్టకు చేరుకుంది.

ఎటువంటి సమస్య ఎదురైనా ట్యాంకులను పంపి అణచివేసే కఠోరమైన సాంప్రదాయ సోవియట్ ప్రతిస్పందనకు గోర్బచేవ్ భిన్నంగా వ్యవహరించారు. అందుకనే జర్మనీ  పునరేకీకరణ అంతర్గత జర్మన్ వ్యవహారం అని ప్రకటించడం ద్వారా పరోక్షంగా సానుకూలత వ్యక్తం చేశారు.

1990లో, గోర్బచేవ్ “తూర్పు-పశ్చిమ సంబంధాలలో సమూల మార్పులలో ప్రధాన పాత్ర పోషించినందుకు” నోబెల్ శాంతి బహుమతిని పొందారు. కానీ ఆగష్టు 1991 నాటికి మాస్కోలోని కమ్యూనిస్ట్ పాత గార్డులురు సైనిక తిరుగుబాటుకు పాల్పడ్డారు. గోర్బచెవ్ నల్ల సముద్రంలో సెలవులో ఉన్నప్పుడు అరెస్టు చేశారు.

మాస్కో పార్టీ అధినేత బోరిస్ యెల్ట్సిన్ ఈ  అవకాశాన్ని ఉపయోగించుకొని తిరుగుబాటును ముగించాడు. ప్రదర్శనకారులను అరెస్టు చేశాడు. గోర్బచెవ్‌కు స్వేచ్ఛగా వదిలినందుకు ప్రతిఫలంగా రాజకీయ అధికారం నుండి  దాదాపుగా తొలగించాడు. ఆరు నెలల తర్వాత, గోర్బచేవ్ వెళ్ళిపోయారు. కమ్యూనిస్ట్ పార్టీని  చట్టవిరుద్ధంగా ప్రకటించి, రష్యా కొత్త, అనిశ్చిత, భవిష్యత్తును ప్రారంభించింది.

మిఖాయిల్ గోర్బాచెవ్ రష్యా, అంతర్జాతీయ వ్యవహారాలలో పాల్గొనడం కొనసాగిస్తున్నా ఆయన పట్ల స్వదేశంలో కంటే ఎక్కువగా ఇతరదేశాలలో గౌరవం ప్రదర్శిస్తుండేవారు.  1996లో రష్యా అధ్యక్ష పదవికి పోటీ చేసినప్పుడు 5% కంటే తక్కువ ఓట్లు వచ్చాయి.1990వ దశకంలో ఆయన అంతర్జాతీయ ప్రసంగాలు చేస్తూ, ప్రపంచ నాయకులతో పరిచయాలను కొనసాగించారు. అనేక మంది రష్యన్-యేతర వ్యక్తులకు వీరోచిత వ్యక్తిగా మిగిలిపోయారు., అనేక అవార్డులు, గౌరవాలను గెలుచుకున్నారు.  1999లో రైసా లుకేమియాతో మరణించడంతో ఆయన వ్యక్తిగతంగా దెబ్బ తిన్నారు.. అతని వైపు ఆమె నిరంతరం ఉండటం ఆయన రాజకీయ సంస్కరణలకు మానవీయ స్పర్శను అందించింది.

గోర్బచేవ్ అధ్యక్షుడు వ్లాదిమిర్ పుతిన్ కు బలమైన విమర్శకుడిగా మిగిలిపోయారు. పుతిన్ పాలనలో అణచివేత పెరుగుతున్నట్లు విమర్శలు గుప్పించేవారు. రాజకీయాలు అనుకరణ ప్రజాస్వామ్యంగా మారుతున్నాయని చెబుతూ “అన్ని అధికారాలు కార్యనిర్వాహక శాఖ చేతిలో ఉన్నాయి” గోర్బచెవ్ అని ఆవేదన వ్యక్తం చేసేవారు.

అయితే, 2014లో, క్రిమియాను రష్యా స్వాధీనం చేసుకోవడానికి దారితీసిన ప్రజాభిప్రాయ సేకరణను గోర్బచేవ్ సమర్థించారు. “క్రిమియా గతంలో సోవియట్ చట్టాల ఆధారంగా ఉక్రెయిన్‌లో చేరింది. అంటే పార్టీ చట్టాలు, ప్రజలను అడగకుండానే. ఇప్పుడు ప్రజలు ఆ తప్పును సరిదిద్దాలని నిర్ణయించుకున్నారు” అని ప్రకటించారు.

మార్చి 2021లో గోర్బచేవ్ 90వ పుట్టినరోజు సందర్భంగా, అధ్యక్షుడు పుతిన్ “మన దేశం, ప్రపంచ చరిత్రపై గణనీయమైన ప్రభావాన్ని చూపిన ఆధునిక కాలంలోని అత్యుత్తమ రాజనీతిజ్ఞులలో ఒకరు” అని ప్రశంసించారు. అయితే చాలామంది రష్యా అజాలు ఇప్పటికి సోవియట్ యూనియన్ పతనానికి బాధ్యుడిగా నిందిస్తూనే ఉన్నారు.

ఏదేమైనప్పటికీ, ఆచరణాత్మక, హేతుబద్ధమైన రాజకీయవేత్త అయినప్పటికీ, మిఖాయిల్ గోర్బచేవ్ సోవియట్ యూనియన్, అంతకు మించి లక్షలాది మంది కోరుకునే కేంద్రీకృత కమ్యూనిస్ట్ వ్యవస్థను నాశనం చేయకుండా తన సంస్కరణలను తీసుకురావడం అసాధ్యమని గ్రహించడంలో విఫలమయ్యారని చెప్పాల్సి ఉంటుంది.