స్వతంత్ర భారత చరిత్రలో హైదరాబాద్ రాష్ట్ర విముక్తి ఓ నిర్ణయాత్మక ఘట్టం. దేశం నడిబొడ్డున ఇస్లామిక్ రాజ్యం స్థాపించి, దేశ సమగ్రత, సమైక్యత, భద్రతకు సవాల్ గా నిలబటే ఓ అంతర్జాతీయ కుట్రను చిన్నాభిన్నం చేసిన సమయం అది. మన వీర సైనికులు సాధించిన విజయాన్ని విలీనం అని నిన్నటి వరకు బిఆర్ఎస్ నేతలు వక్రభాష్యం చెబుతూ వస్తే, ఇప్పుడు ప్రజాపాలన ఏర్పడిన రోజంటూ కేవలం `ప్రభుత్వం మారిన’ ఘటనగా చరిత్రను వక్రీకరించే ప్రయత్నం చేస్తున్నారు.
1947 ఆగస్టు 15న భారత్ స్వతంత్రం పొందినప్పటికీ, అదే సమయంలో భారత్‌లోని 562 రాచరిక రాష్ట్రాలు కూడా భారత్‌తో లేదా పాకిస్థాన్‌లలో ఏదో ఒకదానిలో కలిసే తో పొందాయి. హోం మంత్రి సర్దార్ వల్లభ్‌భాయ్ పటేల్, ఆయనకు నమ్మకస్తుడైన కార్యదర్శి విపి మీనన్‌లకు ప్రావిన్సులను ఐక్యం చేసే బాధ్యతను అప్పగించారు. సమర్థవంతమైన నాయకత్వం, అద్భుతమైన వ్యూహంతో వారిద్దరూ అసాధ్యాలను సుసాధ్యం చేశారు. సంవత్సరం కాలంలో 562 సంస్థానాలు భారత్‌లో విలీనానికి సిద్ధం చేశారు.
కానీ ఇప్పటికీ భారత్‌లో విలీనం కాని ప్రాంతాలు ప్రధానంగా కాశ్మీర్, జునాగఢ్, హైదరాబాద్ మిగిలాయి. వాటిలో, హైదరాబాద్ అతిపెద్ద రాచరిక రాష్ట్రం మాత్రమే కాదు, దాని మొత్తం భౌగోళిక ప్రాంతం యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ కంటే చాలా పెద్దది. హైదరాబాదు మొఘల్ సామ్రాజ్యపు చివరి అవశేషం. దేశం మధ్యలో ఉండడంతో కీలకమైన భౌగోళిక రాజకీయ ప్రాధాన్యతను పొందింది.
హైదరాబాద్‌ను నిజాం అసఫ్ జాహీ వంశానికి చెందిన ఏడవ పాలకుడు నిజాం ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్ పాలకుడిగా ఉండేవాడు. అయితే నిజాం రాజులు ఎప్పుడూ స్వతంత్ర రాజ్యాధినేతలు కారని గమనించాలి. మొదట్లో మొగల్ లకు, చివరిలో బ్రిటిష్ వారి ఆధిపత్యంలో ఉండేవారు. కానీ భారత్ స్వాతంత్య్రం పొందిన సమయంలో మాత్రమే తనను స్వతంత్ర రాజ్యాధినేతగా ప్రకటించుకొని సాహసం చేసాడు. అందుకు బ్రిటిష్ వారితో పాటు పాకిస్తాన్ అండదండలు మెండుగా ఉన్నాయన్నది స్పష్టం.
ఖాసీం రిజ్వీ చేతిలో నిజమైన అధికారం
అయితే, ఆ సమయంలో నిజాం సలహాదారుల్లో ఒకరైన ఖాసీం రిజ్వీ చేతుల్లో నిజమైన అధికారం ఉండెడిది. ఈనాడు మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్ అని పిలవబడే శక్తివంతమైన నాయకుడు. రజాకార్లుగా పిలువబడే తన స్వంత అనుచరుల ప్రైవేట్ సైన్యానికి నాయకత్వం వహించాడు. హైదరాబాదును రాడికల్ రజాకార్లు పాలించినప్పటికీ ఇక్కడి ప్రజలు వారి పాలనను వ్యతిరేకించడమే కాకుండా భారత్‌లో విలీనానికి కూడా సిద్ధంగా ఉన్నారు.
అలాగే, పాకిస్తాన్ హైదరాబాద్ ప్రాంతానికి 1500 కి.మీ దూరంలో ఉన్నందున ఆ దేశంలో విలీనం అయ్యేందుకు ఎటువంటి తార్కిక ప్రాతిపదిక లేనేలేదు. రజాకార్లు భయోత్పాత మార్గాన్ని ఎంచుకొని, ముస్లిమేతరులను లక్ష్యంగా చేసుకొని, అమాయక ప్రజలను బలితీసుకోవడమే కాకుండా, బెంగాల్‌లోని ప్రత్యక్ష-యాక్షన్ హింస సమయంలో లేదా అవిభాజ్య పంజాబ్ విభజన సమయంలో జరిగిన దారుణమైన దాడులు దిగి, మహిళలు, బాలికల పట్ల కూడా దుర్మార్గంగా ప్రవర్తించారు.
నిజాం ఈ దురాగతాలన్నింటినీ అనుమతించాడు. రాష్ట్రంలోని 85 శాతం జనాభా హిందువులు. కానీ వారికి పౌర, పోలీసు మరియు సైన్యం పదవులు నిరాకరించారు. నిజాం ఏర్పాటు చేసిన 132 మంది సభ్యుల శాసనసభలో కూడా, ముస్లింలు మెజారిటీగా ఉన్నారు.
స్వతంత్ర రాజ్యంగా ఉంటామని ప్రకటించిన నిజాం
బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం జూన్ 3న భారత్, పాకిస్థాన్ రెండు రాష్ట్రాల ఏర్పాటు ప్రణాళికను ప్రకటించిన తర్వాత, హైదరాబాద్ నిజాం ఉస్మాన్ అలీఖాన్, అసఫ్ జా VII భారత్, పాకిస్థాన్‌ల రాజ్యాంగ సభలకు ఏ ప్రతినిధిని పంపకూడదని, స్వతంత్ర సార్వభౌమ రాజ్యంగా అవతరించాలని నిర్ణహించాడు.
ఆగస్టు 8న నిజాం గవర్నర్ జనరల్ మౌంట్‌బాటన్‌కు భారత్‌తో ఏకీభవించకూడదని, స్వతంత్ర సార్వభౌమ రాజ్యంగా దాదాపు స్వయంప్రతిపత్తితో కూడిన షరతులతో ఒప్పందం కుదుర్చుకోవాలని, ప్రత్యేకంగా పాకిస్థాన్‌తో ఏదైనా యుద్ధం జరిగినప్పుడు భారత్‌తో జతకట్టకూడదనే ప్రత్యేక హక్కును కోరుతూ లేఖ రాశాడు.
అనేక రౌండ్ చర్చల తర్వాత, నవంబర్ 1947లో, హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో భారతీయ దళాలను నిలబెట్టడం మినహా మునుపటి అన్ని ఏర్పాట్లను కొనసాగిస్తూ, భారత్ ఆధిపత్యంతో ఒక `యధాస్థితి’ ఒప్పందంపై సంతకం చేసాడు. అయితే నిజాం మద్దతుతో మిలిటెంట్ రజాకార్ల అకృత్యాలు పెరగడంతో, నిజాం స్వతంత్ర ఇస్లామిక్ రాజ్యాన్ని స్థాపించాలనుకున్నాడు. దానితో మెజారిటీ హిందువుల జీవితం నరకంగా మారింది.
మిలిటెంట్ రజాకార్లు, నిజాం అకృత్యాలకు అడ్డుకట్ట వేసేందుకు, 1948 సెప్టెంబర్‌లో హైదరాబాద్ రాష్ట్రానికి వ్యతిరేకంగా భారతదేశం సైనిక చర్యకు పాల్పడాల్సి రావడంతో లక్షలాది మంది సైనికులు భారత్ తో యుద్ధం చేసేందుకు సిద్ధంగా ఉన్నారంటూ ప్రగల్భాలు పలుకుతూ వచ్చిన నిజాం నాలుగు రోజులకే లొంగిపోవాల్సి వచ్చింది.
హిందూ మెజారిటీ హైదరాబాదులో నిజాం హిందువులకు ప్రాథమిక హక్కులు కూడా లేకుండా హైదరాబాద్‌ను సార్వభౌమ ఇస్లామిక్ రాజ్యంగా మార్చేందుకు ప్రయత్నించాడు. లార్డ్ రీడింగ్ సమయంలో కూడా నిజాం బ్రిటిష్ వారికి ‘విశ్వసనీయ స్నేహితుడు’, కావడంతో అప్పటి నుండే ‘స్వతంత్ర హైదరాబాద్’ రాగం పాడటం ప్రారంభించాడు. స్వతంత్ర భారతంలో పరాయి పాలనలో ఉన్న హైదరాబాద్ ప్రజలు స్వేచ్ఛ కోసం ఉద్యమించడం ప్రారంభించారు.
నిజాం రాజ్య యంత్రాంగాన్ని కఠినతరం చేసి తన అణచివేత నియంతృత్వ పాలనను మరింత ముందుకు తీసుకెళ్లాడు. అతను తనకు, తన పాలనకు మద్దతుగా ‘ఇత్తెహాదుల్ ముసల్మీన్’ అనే మతపరమైన సంస్థను సంపాదించాడు. ఈ మత సంస్థ తన మత సైన్యాన్ని రజాకార్లను రంగంలోకి దింపింది. ఇతర ప్రాంతాల ముస్లింలను హైదరాబాద్‌లో స్థిరపరచడం ద్వారా నిజాం హైదరాబాద్‌లో ముస్లింల శాతాన్ని రెట్టింపు చేశాడు.
మజ్లిస్ 1947లో భారత్‌లో చేరడాన్ని వ్యతిరేకించింది. బహదూర్ యార్ జంగ్ తర్వాత అధికారంలోకి వచ్చిన నాయకుడు నిజాంకు ఖాసిం రజ్వీ “అంత ఆలస్యం కాకముందే పాకిస్తాన్‌తో సంబంధాలు పెట్టుకోవాలని” సలహా ఇచ్చాడు. దూరమైన పాకిస్థాన్. అలాంటి సూచన ఎంత హాస్యాస్పదంగా ఉందో అర్థం చేసుకున్న నిజాం అతన్ని “పిచ్చివాడు”, “బ్లాక్‌గార్డ్” అని కొట్టిపారవేసాడు.
భారత్ పై యుద్ధంకు సైన్యం నిర్మించిన నిజాం
నిజాం సిడ్నీ కాటన్ వంటి విదేశీయుల సహాయంతో రహస్యంగా విమానాల ద్వారా ఆయుధాలను సంపాదించడం ప్రారంభించాడు. హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలోని ఫ్యాక్టరీలన్నీ ఆయుధాల తయారీ యూనిట్లుగా మార్చాడు. నిజాం అప్పుడు డబుల్ గేమ్‌లోకి ఆడటం ప్రారంభించాడు. ఒక వైపు అతను తన సైన్యాన్ని నిర్మిస్తుండగా, మరోవంక భారత ప్రభుత్వంతో శాంతి చర్చలు కూడా ప్రారంభించాడు.
మతపరమైన ‘జిహాద్’ పేరుతో హిందువులపై విద్వేషాన్ని వ్యాప్తి చేయడం ద్వారా వారిపై కూడా దాడి చేయడం ప్రారంభించాడు. రజాకార్లు తెలంగాణ ప్రాంతంలోని అనేక గ్రామాలపై దాడులు చేసి ప్రజలను దోచుకోవడం, మహిళలపై అత్యాచారాలు చేయడం, మారణకాండలు నిర్వహించడంతోపాటు భీభత్స రాజ్యాన్ని విస్తరించారు. ఈ భయానక వాతావరణంలో కొన్ని చోట్ల ప్రజలు ధైర్యం కూడగట్టుకుని పాలకులను ధిక్కరించారు. హిందువులను తప్పుదోవ పట్టించేందుకు నిజాం ప్రభుత్వం ‘శాంతి కమిటీలను’ ప్రారంభించింది.
మహ్మద్ అలీ జిన్నా 1947లో హైదరాబాద్‌కు వచ్చి పెద్ద బహిరంగ సభలో ప్రసంగిస్తూ రెచ్చగొట్టే వ్యాఖ్యలు చేశారు. `హిందువులను కోడి మెడలు లాగేస్తాం. మేము వాటిని ముల్లంగిలాగా కోస్తాము’ అంటూ రజాకార్లను మరింత దూకుడుగా మార్చాడు. హైదరాబాదు స్వతంత్రంగానే కొనసాగాలని తాను నిర్ణయించుకున్నానని రజ్వీ స్పష్టం చేసాడు.
రెసిడెన్సీ భవనం హైదరాబాద్ సార్వభౌమ రాజ్యానికి ప్రతీక అని, అందుకే కేఎం మున్షీ భవనాన్ని ఖాళీ చేయకుంటే భవనాన్ని నేలమట్టం చేస్తామని రజ్వీ బెదిరించారు. అక్కడ గుమికూడిన ముస్లిం జనం చప్పట్లు కొట్టి అతని ఆలోచనను ఆమోదించారు. ఫలితంగా, నిజాం తన నివాసాన్ని రెసిడెన్సీ నుండి బోలారం ఇంటికి మార్చమని కెఎమ్ మున్షీకి ఆదేశాలు పంపాడు. పైగా, రెసిడెన్సీ భవనం పోలీసు ప్రధాన కార్యాలయంగా మారింది. ఈ పరిణామం నిజాం, రజ్వీల వ్యూహంలో భాగం మాత్రమే కాదు, ఇది రజ్వీకి రాజకీయ విజయం.
ఇస్లాం-అసఫియా సామ్రాజ్యాన్ని (సుల్తానత్-ఇ-అసఫియా ఇస్లామియా) స్థాపించాలనే ఆశయంతో ఉన్న నిజాం, 1947 తర్వాత స్వాతంత్ర్యం ప్రకటించుకుని, తనను తాను నిజాం మెజెస్టిగా ప్రకటించుకున్నాడు. అతనిది అత్యంత అణచివేత పాలన, దురదృష్టకరమైన హిందువులపై తీవ్ర క్రూరత్వాన్ని అమలు చేసేవాడు. కొత్తగా ఏర్పడిన స్వతంత్ర భారతదేశంలో ‘స్వతంత్ర రాజ్యం’ కావాలని కోరుకున్నాడు.
రజాకార్లు విప్పిన క్రూరత్వాలతో తన పాలనను రక్షించుకున్నాడు. అప్పటి బ్రిటీష్ మాజీ ప్రధాని విన్‌స్టన్ చర్చిల్ కూడా ‘స్వతంత్ర హైదరాబాద్’కు మద్దతు ఇచ్చాడు ఐరోపాలో స్విట్జర్లాండ్ వలె ‘బఫర్ స్టేట్’గా ఉండవచ్చని వాదించడం చూస్తే హైదరాబాద్ స్వతంత్రంగా ఉండాలనుకోవడం వెనుక అంతర్జాతీయ కుట్ర ఉండనే అంశం స్పష్టం అవుతుంది.
More Stories
హైదరాబాద్ సెంట్రల్ యూనివర్సిటీలో ఏబీవీపీ ఘనవిజయం
‘మోహన్‌లాల్‌’కు దాదాసాహెబ్‌ ఫాల్కే అవార్డు
హెచ్-1బి కొత్త ధరఖాస్తులకే లక్ష డాలర్ల రుసుము