* జన్మదిన నివాళి
దత్తోపంత్ ఠేంగ్డేగా ప్రసిద్ధి చెందిన దత్తాత్రేయ బాపురావు ఠేంగ్డే ఒక మహోన్నతమైన మేధావి, అసమానమైన సంఘటన కర్త, ఒక శ్రేష్ఠమైన నిర్వహణ సామర్థ్యం గల తత్వవేత్త, విశేషమైన పాఠకుడు, అసలైన ఆలోచనాపరుడు, అద్భుతమైన సంభాషణకర్త, అన్నింటికీ మించి ఆర్ఎస్ఎస్ ఆలోచన, సైద్ధాంతిక దృక్పథానికి సజీవ ఉదాహరణ.
ఆయన కార్తీక అమావాస్య, విక్రమ్ 7 సంవత్ నాడు మహారాష్ట్రలోని వార్ధా జిల్లాలోని ఆర్వీలో జన్మించారు. అంటే, గ్రెగోరియన్ క్యాలెండర్ ప్రకారం నవంబర్ 10, 1920. 15 సంవత్సరాల వయస్సులో, ‘వానర్ సేన’, ఆర్వీలోని మున్సిపల్ హైస్కూల్ విద్యార్థి సంఘం అధ్యక్షుడిగా పనిచేస్తూ నాయకత్వ లక్షణాలను ప్రదర్శించారు. భారత స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంలో పాల్గొన్నారు. 1936-38 వరకు హిందుస్థాన్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ అసోసియేషన్ సభ్యుడుగా పనిచేశారు.
ఆయన గురూజీగా ప్రసిద్ధి చెందిన సంఘ్ ద్వితీయ సర్ సంఘచాలక్ మాధవ్ సదాశివ్ గోల్వాల్కర్ పండిట్. దీనదయాళ్ ఉపాధ్యాయ, బాబా సాహెబ్ అంబేద్కర్ ల ద్వారా విశేషంగా ప్రభావితులయ్యారు. 1942లో ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌లో ప్రచారక్‌గా చేరిన ఠేంగ్డేజీ 1942- 44 మధ్య కేరళలో, 1945-47లో బెంగాల్‌లో, 1948-49లో అస్సాంలో ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రచారక్‌గా పనిచేశారు.
భారతీయ జనసంఘ్ స్థాపన సమయంలో 1951 నుండి 1953 వరకు సంఘటనా కార్యదర్శిగా సంస్థాగత వ్యవహారాలను పర్యవేక్షించారు. అయితే, ఆ తర్వాత కమ్యూనిస్టుల పెట్టనికోటగా ఉంటున్న కార్మిక రంగంలో ప్రవేశించాలని సర్ సంఘచాలక్ గురూజీ సూచన మేరకు అప్పటి నుండి రాజకీయ రంగానికి దూరంగా, స్వతంత్ర కార్మిక ఉద్యమ నిర్మాణంలోనే గడిపారు.
ఎన్నో సంస్థల రూపకర్త
నేడు దేశంలో అతిపెద్ద కార్మిక సంఘంగా చాలాకాలంగా ప్రభుత్వ గుర్తింపు పొందుతున్న భారతీయ మజ్దూర్ సంఘ్ (1955)తో పాటు భారతీయ కిసాన్ సంఘ్ (1979), స్వదేశీ జాగరణ్ మంచ్ (1991), సామాజిక సమరసత మంచ్, సర్వ-పంత్ సమదర్ మంచ్, పర్యవరణ్ మంచ్ వంటి అనేక ప్రసిద్ధ సంస్థలను స్థాపించారు. వాటికి మార్గదర్శకత్వం వహించారు, వాటి వ్యాప్తికి విశేషంగా కృషి చేశారు.
అంతేకాకుండా, అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్, అఖిల భారతీయ ఆదివక్త పరిషత్, అఖిల భారతీయ గ్రాహక్ పంచాయతీ, భారతీయ విచారణ కేంద్రం వంటి సంస్థలకు వ్యవస్థాపక సభ్యుడు కూడా. ఆయన ఎల్లప్పుడూ సమగ్రతను విశ్వసించారు. రాజకీయ అంటరానితనం ఆలోచనను తిరస్కరించారు.
అందుకనే, అన్ని రాజకీయ పార్టీలకు, అన్ని సైద్ధాంతిక ఆలోచనలకు చెందిన వారు ఆయనను విశేషంగా గౌరవిస్తుంటారు. అత్యవసర పరిస్థితి కాలంలో లోక్ సంఘర్ష్ సమితి కార్యదర్శిగా దేశంలో ఎమర్జెన్సీ వ్యతిరేక పోరాటానికి సారధ్యం వహించారు. ఆ తర్వాత ఏర్పడిన మొరార్జీ దేశాయ్ ప్రభుత్వంలో ఏ పదవి కూడా స్వీకరించలేదు. కనీసం తన రాజ్యసభ సభ్యత్వం కొనసాగింపు కూడా కోరుకోలేదు.
1964-76లో రెండు పర్యాయాలు రాజ్యసభ సభ్యుడిగా ఉన్నారు. మొరార్జీ దేశాయ్ ప్రభుత్వంలో ఏ పదవిని స్వీకరించలేదు. ఆ తర్వాత వాజపేయి ప్రభుత్వం పద్మవిభూషణ్ బిరుదు ప్రకటించినా స్వీకరించేందుకు నిరాకరించారు. ఆయన బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి. మరాఠీ, హిందీ, ఆంగ్ల భాషలలో అనర్గళంగా ప్రసంగించేవారు. ఆయనకు కొన్ని డజన్ల బిరుదులు ఉన్నాయి.
“కార్యకర్త”, “మూడో మార్గం”, “విప్లవంపై”, “హిందూ ఆర్థికశాస్త్రంలో ముందుమాటలు” “విచార్ సూత్రే’, ‘సంకేత్రేఖ’, `ఏకాత్మ మానవ్’, `ప్రగతిపత్ పర్ కిసాన్’, `డాక్టర్ అంబేద్కర్’, `సప్తక్రమ్’, `లక్ష్య ఔర్ కార్యా’. వంటివి ఆయన ప్రసిద్ధ రచనలలో కొన్ని. పలు దేశాలలో విస్తృతంగా పర్యటించారు. పలు అంతర్జాతీయ సమావేశాలలో పాల్గొన్నారు. పలు దేశాల కార్మిక, సామజిక ఉద్యమాలను సన్నిహితంగా పరిశీలించారు. భారతీయ ఆలోచనలను వారి ముందుంచారు.
తన వ్యక్తిగత అనుభవం నుండి అంబేద్కర్‌ను నిజమైన వెలుగులో ప్రదర్శించాలని చాలా ఆసక్తి చూపిన “డాక్టర్ అంబేద్కర్” ఆయన చివరి పుస్తకం. అతను బ్రెయిన్ హెమరేజ్ కారణంగా 14 అక్టోబర్ 2004న మరణించడానికి ముందు జూలై 2004లో పూర్తి చేశారు.
బిఎంఎస్ స్థాపన
జాతీయ కార్మిక ఉద్యమంగా బిఎంఎస్ ను ఏర్పాటు చేసేముందు కార్మిక ఉద్యమాలలో అనుభవం కోసం ముందుగా కాంగ్రెస్ అనుబంధ కార్మిక సంఘం ఎఐటియుసిలో చేరి, మధ్య ప్రదేశ్ లో రాష్త్ర సహాయ కార్యదర్శిగా పనిచేశారు. షెట్కరీ కాంగర్ ఫెడరేషన్ వంటి పలు కార్మిక సంఘాలలో స్వయంగా పనిచేశారు. ఆ అనుభవంతో భారతీయ మజ్దూర్ సంఘ్ (బిఎంఎస్)ను స్థాపించారు.
‘దేశాన్ని పారిశ్రామికీకరించండి, కార్మికులను జాతీయం చేయండి, పరిశ్రమను శ్రమించండి’ అనే నినాదంతో మొత్తం ప్రపంచం నుండే వినుత్నమైన, భారతీయ ఆలోచనలతో కూడిన సరికొత్త కార్మిక ఉద్యమాన్ని ఉంచారు. మే డే ను కాకుండా విశ్వకర్మ జయంతిని జాతీయ కార్మిక దినంగా పాటించే సంప్రదాయంను నెలకొల్పారు.
తగిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించాలని, పర్యావరణ పరిరక్షణకు భరోసా ఇవ్వాలని సూచించారు. పరిశ్రమల యాజమాన్యాన్ని ఆచరణాత్మక పరిశీలనల ఆధారంగా నిర్ణయించాలని చెప్పారు. పరిశ్రమ – జాతీయ ప్రయోజనాలకు అనుగుణంగా పరిశ్రమల యాజమాన్యం ప్రభుత్వం, సహకార, స్థానిక ప్రభుత్వం, ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు లేదా ఉమ్మడి యాజమాన్యంతో ఉండవచ్చని తెలిపారు.
ఆర్థిక దుష్పరిపాలనను అరికట్టేందుకు 1971 ఏప్రిల్‌లో స్వయత్త విత్తియ నిగమ్ (స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన ఫైనాన్షియల్ కార్పొరేషన్)ని ఏర్పాటు చేయాలని ఆయన సూచించారు. ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలోని నిర్వహణను మెరుగుపరచడానికి బ్యాంక్స్ బోర్డ్ బ్యూరోను స్వయంప్రతిపత్త ప్రభుత్వ సంస్థగా 2016 ఫిబ్రవరిలో స్థాపించారు.
కార్మిక విధానంలో నమూనా మార్పు
కార్మిక విధానంలో కమ్యూనిస్టులు గుత్తాధిపత్యం నెలకొన్న సమయంలో కార్మిక ఉద్యమం, కార్మిక ప్రక్రియల రంగంలో ఆయన ఒక నమూనా మార్పును తీసుకువచ్చారు. నేరుగా సైద్ధాంతిక యుద్ధంలో వారి బలమైన ప్రదేశంలోవారిని ఓడించాడు. అతను వర్గ, ఆసక్తి ఆధారిత వర్గ సంఘర్షణ నుండి కార్మిక సంఘాల దృష్టికోణంలో మార్పు తీసుకొచ్చారు.
పరిశ్రమలను బలవంతంగా స్వాధీనం చేసుకోవడం కాకుండా జాతీయ ప్రయోజనాల కోసం సంరక్షణ, సహకారం ద్వారా జాతీయ సరిహద్దులు లేని అంతర్జాతీయ కార్మికవాదం ను ప్రబోధించారు. పారిశ్రామిక ప్రక్రియలో శ్రమకు గౌరవప్రదమైన ప్రాధాన్యత, స్వదేశీ, జాతీయవాదం లను ప్రతిపాదించారు.
తద్వారా, వర్గ ద్వేషం, వర్గ యుద్ధం ద్వారా గుత్తాధిపత్యం కలిగిన క్షేత్రంకు జాతీయవాదాన్ని తీసుకువెళ్లారు. వర్గ ఆలోచనను దాదాపు అసంబద్ధం కావించారు. కార్మిక ఉద్యమంలో ఆయన ప్రతిపాదించిన వినూత్న ఆలోచనలు జూలై 23, 1955న బిఎంఎస్ ప్రారంభ ప్రసంగంలో ఆయన చేసిన ప్రసంగంలో ప్రతిబింబించాయి.
ఆత్మనిర్భర్త & స్వదేశీ
దత్తోపంత్ ఠేంగ్డే స్వదేశీని దేశభక్తికు ఆచరణాత్మక అభివ్యక్తిగా నిర్వచించారు. ఇది అందరికీ ఆమోదయోగ్యమైన స్వదేశీకి చాలా ఆకర్షణీయమైన నిర్వచనం. జాతీయ స్ఫూర్తిని, ఆ దిశలో కార్యాచరణ ఉద్దేశాన్ని బయటకు తెస్తుంది. అయితే, దేశభక్తి అంటే ఇతర దేశాలకు వెనుదిరగడం కాదని, ఏకాత్మ మానవ్ దర్శన్ (సకల మానవాళిలో ఒకే స్పృహ) అనే భావన నివసిస్తుంది.
సమానత్వం, పరస్పర గౌరవం ఆధారంగా అంతర్జాతీయ సహకారానికి ఎల్లప్పుడూ సిద్ధంగా ఉన్నామని స్పష్టం చేశారు. ఆయన ఈ విధంగా వ్రాసారు: “‘స్వదేశీ’ వస్తువులు లేదా సేవలకు మాత్రమే సంబంధించినదని భావించడం తప్పు. అది మరింత యాదృచ్ఛిక అంశం. ముఖ్యంగా, ఇది జాతీయ స్వావలంబన, జాతీయ సార్వభౌమాధికారం, స్వాతంత్య్ర పరిరక్షణ, అంతర్జాతీయ సహకారాన్ని సమాన స్థాయిలో సాధించడానికి సంకల్పించబడిన స్ఫూర్తికి సంబంధించినది….”
‘స్వదేశీ’ కేవలం భౌతిక వస్తువులకే పరిమితమైన ఆర్థిక వ్యవహారం కాదు. కానీ విస్తృత- జాతీయ జీవితంలోని అన్ని విభాగాలను స్వీకరించే ఆధారిత భావజాలంగా తెలిపారు. మూడవ మార్గం పీటర్ డ్రక్కర్, పాల్ సామ్యూల్ సన్ వంటి ఆలోచనాపరుల కంటే ముందుగానే కమ్యూనిజం క్షీణత, పెట్టుబడిదారీ విధానం సంభావ్య పతనాన్ని ఠేంగ్డేజీ స్పష్టం చేశారు.
ఠేంగ్డేజీ ఇలా చెప్పారు:, “మన సంస్కృతి, మన గత సంప్రదాయాలు, ప్రస్తుత అవసరాలు, భవిష్యత్తు కోసం ఆకాంక్షల వెలుగులో మనం మన స్వంత పురోగతి, అభివృద్ధి నమూనాను రూపొందించుకోవాలి. ధర్మం యొక్క మార్పులేని, శాశ్వతమైన, సార్వత్రిక చట్టాల వెలుగులో ఎప్పటికప్పుడు మారుతున్న సామాజిక-ఆర్థిక క్రమం సంప్రదాయం, హిందూ జీవన దృక్పథం ద్వారా రూపొందించబడిన ప్రక్రియకు పునాది” అని చెప్పారు.
“అందుకే సాంప్రదాయ హిందూ ధర్మంపై దృష్టి సారించడానికి ఇంతకు ముందు పేర్కొన్న సమగ్ర జాతీయ చైతన్యాన్ని సృష్టించాల్సిన అవసరం ఉంది. సమాజపు సాంస్కృతిక మూలానికి అనుగుణంగా లేని అభివృద్ధికి ఏదైనా ప్రత్యామ్నాయం సమాజానికి ప్రయోజనకరంగా ఉండదు” అని స్పష్టం చేశారు.
“మూడవ మార్గం కోసం మానవజాతి నినాదం – పాశ్చాత్య సిద్ధాంతాల దయనీయ వైఫల్యం తరువాత, అంధకారంలో తడుస్తున్న ప్రపంచానికి కొత్త నాయకత్వాన్ని అందించడానికి విధి భారత్‌ను ప్రోత్సహిస్తోంది. ‘థర్డ్ వే’ అని పిలవబడే కొత్త క్రమం కోసం మానవజాతి ఆసక్తిగా ఉంది. నిజానికి ఏకైక మార్గమైన ఈ మూడవ మార్గాన్ని ప్రారంభించే నైతిక, భగవంతుడు అప్పగించిన బాధ్యత భారత్‌పై ఉంది” అని ఏనాడో స్పష్టం చేశారు.
“జాతీయ పునర్నిర్మాణ లక్ష్యానికి అంకితమైన దేశభక్తుల సమూహం మాత్రమే ఈ పనికి అర్హులు. కొత్త సమగ్ర ప్రపంచ దృక్పథాన్ని (వెల్టాన్‌స్చౌంగ్) సృష్టించడంలో వారు కీలక పాత్ర పోషిస్తారు” అని తెలిపారు.
ప్రపంచీకరణ
దత్తోపంత్ ఇలా వ్రాసారు: “నిజమైన ‘ప్రపంచీకరణ’ హిందూ వారసత్వంలో ఒక భాగం. పురాతన కాలంలో మనం ఎల్లప్పుడూ మనల్ని మనం మొత్తం మానవాళిలో భాగంగా భావించాము. మన కోసం ప్రత్యేక గుర్తింపును ఏర్పరచుకోవాలని మనం ఎప్పుడూ పట్టించుకోలేదు. మనంమొత్తం మానవజాతితో మనల్ని గుర్తించాము. ‘భూమంతా మా కుటుంబం’ (వసుధైవ్ కుటుంబం) – మన నినాదం”.
“అందుకే ‘హిందూ’ అనే పదానికి ప్రాచీనత లేదు; అది ప్రాచీన సాహిత్యంలో కనిపించదు… కానీ ఇప్పుడు పాత్రలు తారుమారయ్యాయి. సామ్రాజ్యవాద దోపిడీకి, మారణహోమానికి కూడా చరిత్ర తెలిసిన వారే ‘ప్రపంచీకరణ’ గురించి మనకు ప్రబోధిస్తున్నారు. సాతానులు బైబిల్‌ను ఉటంకిస్తున్నారు. గ్లోబలైజేషన్‌గా కవాతు చేస్తున్న ఆధిపత్యవాదం! స్వదేశీ ఆలోచన, దక్షిణ అర్ధగోళంలోని దేశాల మధ్య పరస్పర సహకారం మనం ముందుకు సాగడానికి మార్గనిర్దేశం చేస్తాయి” అని ఠేంగ్డేజీ ఉద్ఘాటించారు.
More Stories
తిరిగి రాజరికం వైపు నేపాల్ చూస్తున్నదా?
దేశభక్తి, దైవభక్తి పదాలు భిన్నమైనా వేర్వేరు కాదు
ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికల్లో క్రాస్ వోటింగ్ తో ఆత్మరక్షణలో ప్రతిపక్షాలు