కె ఏ బదరీనాథ్
ఒకేసారి రెండు పరిణామాలు జరిగాయి. ఈ రెండూ, సంబంధం లేనివి అయినప్పటికీ, ఒక రకమైన సంబంధాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. మన అత్యంత శక్తివంతమైన రాష్ట్రం, బీహార్ ఎన్నికలకు వెళ్ళింది. కొన్ని రోజుల తర్వాత కొత్త ప్రభుత్వం ఏర్పాటు అవుతుంది. మరోవైపు, ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ ఫిబ్రవరి 1, 2026న తన తదుపరి సమాఖ్య బడ్జెట్‌ను సమర్పించడానికి ఒక భారీ కసరత్తును ప్రారంభించారు.
పరోక్షంగా అయినా ఈ రెండింటి మధ్య సంబంధం ఏమిటి అని ఒకరు ఆశ్చర్యపోవచ్చు. రాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికలు లేదా లోక్‌సభ ఎన్నికలలో వాగ్దానం చేసి రాజకీయ ఉచితాలను పరిగణనలోకి తీసుకుని సామాజిక, ఆర్థిక అభివృద్ధికి ఈ బడ్జెట్ ఒక కొత్త నమూనాను రూపొందించాల్సి ఉంటుంది.
ఉచితాలు, పునరుద్ధరణలు & సామాజిక సంక్షేమం
ప్రపంచవ్యాప్తంగా పరస్పరం అనుసంధానమైన మార్కెట్లు, పెట్టుబడులు, వాణిజ్య ప్రపంచంలో సంక్షేమ రాజ్యం అనే ఆలోచనకు చాలా మంది సామాజిక, ఆర్థిక విశ్లేషకులు లేదా ఆలోచనాపరులు మద్దతు ఇవ్వరు. ఇది తీవ్ర పోటీని కలిగి ఉంటుంది. రాష్ట్ర ఎన్నికలకు ముందు, నితీష్ కుమార్ నేతృత్వంలోని బిజెపి, జెడియు, చిన్న చిన్న పార్టీలతో కలిసిన కూటమి రెండు పెద్ద ప్రాజెక్టులను ప్రకటించారు.
ముఖ్య మంత్రి మహిళా రోజ్‌గార్ యోజన (ఎంఎం ఆర్ వై) ద్వారా, 1.5 కోట్ల మంది మహిళలకు ప్రత్యక్ష ప్రయోజనాల బదిలీ (డిబిటి) ద్వారా ఒక్కొక్కరికి రూ. 10,000 ఇచ్చారు. సుమారు 1.1 కోట్ల మంది వృద్ధ మహిళలు, వితంతువులు, వికలాంగులకు నెలకు అప్పటివరకు ఉన్న రూ. 400 నుండి రూ. 1100 పెన్షన్ పెంచారు. ఈ రెండు పథకాలు మాత్రమే రూ. 14,240 కోట్ల అదనపు ఖర్చును జోడించాయి. ఇది 2025-26 సంవత్సరానికి మొత్తం రూ. 2,52,000 కోట్ల ఆదాయ వ్యయాలలో ఆరు శాతం.
అంతేకాకుండా, బిజెపి – జెడియు నేతృత్వంలోని నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ ఉచిత విద్యుత్, నీటి సరఫరా, ఒక కోటి ఉద్యోగాలు, రైతులకు అధిక మద్దతు మొదలైన వాటిని హామీ ఇచ్చింది. కొందరు ఈ ఉచితాలను సామాజిక, ఆర్థిక సాధికారత కోసం సాధనాలుగా పరిగణిస్తారు. మరికొందరు వాటిని ‘రెవ్డిస్’ లేదా `ఓటు భృతి’ అని పిలుస్తారు. నువ్వులు, బెల్లం తో తయారు చేసిన తీపి చిరుతిండి. సరే, చర్చ —ప్రత్యక్ష ప్రయోజన బదిలీల గురించి కాదు, వీటిని నరేంద్ర మోదీ ప్రభుత్వం అవసరమైన వారికి ప్రయోజనాలను చేరుకోవడానికి, అసమర్థతను, నిధుల దోపిడీని తొలగించి ఖచ్చితమైన మార్గంగా మెరుగుపరిచింది.
భారతదేశం తన వృద్ధిని విస్తరించడానికి, పెంచడానికి, శ్రేయస్సును వ్యాప్తి చేయడానికి అనుసరించాల్సిన స్థిరమైన ఆర్థిక పాలన నమూనా ఏమిటి? అనేది పెద్ద ప్రశ్న. నగదు చెల్లింపులు తాత్కాలికంగా ఆర్థిక సాధికారతకు బూస్టర్ డోస్‌గా పనిచేస్తాయి. కర్ణాటక, హిమాచల్ ప్రదేశ్, ఇప్పుడు మధ్యప్రదేశ్, మహారాష్ట్రతో సహా అనేక రాష్ట్రాల్లో చూస్తున్నట్లుగా దీర్ఘకాలంలో నిలకడలేనివి. నైపుణ్యం, సామర్థ్యాలు, వస్తువులు, సేవలకు పని అవకాశాలను సృష్టించడం. పెద్ద మొత్తంలో మూలధనాన్ని తయారు చేయడానికి తక్కువ-ధర క్రెడిట్ మద్దతు ఉద్యోగాలను సృష్టించే పెట్టుబడులు స్థిరంగా ఉండకపోవచ్చు.
ఏ ఇద్దరు ఆర్థికవేత్తలు అభివృద్ధి కోసం ఏ ఒక్క నమూనాపైనా అంగీకరించరు. ఈ రెండు విధానాల మిశ్రమం మధ్యస్థం నుండి దీర్ఘకాలికంగా పనిచేయగలదు. ఆర్థికాభివృద్ధిలో అగ్రగామిగా ఉన్న రాష్ట్రాల జాబితాలో తాజాగా బీహార్ చేరగా, ఆర్థికాభివృద్ధికి సంబంధించిన విధానంపై స్పష్టత ఇవ్వడంలో ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ బాగా రాణిస్తారు.
అనేక సంవత్సరాలుగా, ఎన్డీయే, బీజేపీ, ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోదీ రాష్ట్రాలు, కేంద్రంలో తమ ప్రచారాల ద్వారా ప్రజాదరణ పథకాలతో ప్రలోభాలను ప్రతిఘటించారు. కానీ, తమ రాజకీయ ప్రత్యర్థులు పాటిస్తున్న పోటీ ప్రజాకర్ష పధకాలు ఎన్డీయేని ‘గెలుపు’ సూత్రం, ‘ఆర్థిక సాధికారత’ సాధనంగా ‘ఉచితాలు’ లేదా నగదు పంపిణిలపై పునరాలోచన చేయాల్సి వచ్చింది.
పంజాబ్, ఢిల్లీలలో ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ ఎన్నికల ప్రణాళికల నుండి ప్రేరణ పొంది, తమ రాజకీయ ప్రచారాలలో ఘనమైన హామీలు ఇవ్వడం ద్వారా కర్ణాటక, హిమాచల్ ప్రదేశ్ లలోని కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వాలు తమ రాష్ట్రాలను ఆర్థిక గందరగోళంలోకి లేదా లోతైన అప్పుల భారంలోకి నెట్టాయి. అందువల్ల, ఆర్థిక మంత్రి సీతారామన్ పరిష్కరించాల్సిన పెద్ద ప్రశ్న ఉచితాల ప్రాముఖ్యత.
వలస & ఆర్థిక సాధికారత
ఎన్డీయే, ప్రతిపక్ష పార్టీలు రెండూ బీహార్‌లో ఓట్లను గెలుచుకోవడానికి ఉద్యోగాల కల్పనపై భారీ వాగ్దానాలు చేశాయి. ఎన్డీయే ఓ కోటి ఉద్యాగాలు కల్పిస్తామని హామీ ఇవ్వగా, రాష్ట్రీయ జనతాదళ్ ప్రతి బీహార్ కుటుంబంలో ఒక ప్రభుత్వ ఉద్యోగం ఇస్తామని హామీ ఇచ్చింది. బీహార్, ఇతర ప్రాంతాలలో ఉద్యోగాల సృష్టి, పెట్టుబడులు, వలసలు ప్రత్యక్ష, సంక్లిష్టమైన సంబంధాలను కలిగి ఉన్నాయి.
న్యూఢిల్లీకి చెందిన మానవాభివృద్ధి సంస్థ ప్రకారం, బీహార్‌లోని 65 శాతం కంటే ఎక్కువ కుటుంబాలలో కులాల వారీగా కనీసం ఒక వలసదారుడు ఉన్నారు. ఒక కుటుంబ ఆదాయంలో వారి సంపాదన కనీసం 50 శాతం వరకు ఉంటుంది. బీహార్ నుండి ఇతర ప్రాంతాలకు వలసలు వెళ్లడంతో నిర్మాణ, వ్యవసాయ రంగాలలో కేంద్రీకృతమై ఉన్న గ్రామీణ వేతనాలను మూడు రెట్లు పెరిగాయి.
తయారీ రంగం కేవలం ఐదు శాతం మందికి ఉపాధి కల్పిస్తుందని డేటా సూచిస్తుంది. పెరుగుతున్న యువత జనాభాకు ఉద్యోగాలు కల్పించడం దాదాపు అసాధ్యం. ఈ సంస్థ ప్రకారం, 2025లో, 12.8 లక్షల మంది యువకులు మాధ్యమిక పాఠశాల విద్యను పూర్తి చేశారు. రాష్ట్ర జనాభాలో 27 శాతం కంటే ఎక్కువ మంది 15 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు గలవారు. వివిధ రాష్ట్రాలకు, ఈ సంఖ్యలు భిన్నంగా ఉండవచ్చు.
అయినప్పటికీ, భారతదేశంలో మొత్తం జనాభాలో 15.6 శాతం మంది 15 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న యువకులు ఉన్నారు. గ్రామీణ భారతదేశం నుండి ఎగుమతులతో పాటు తయారీ, సేవలు, వ్యవసాయంలో అవకాశాలను సృష్టించడం వలసలను ఎదుర్కోవడానికి సాపేక్షంగా మరింత స్థిరమైనది. ప్రతి రాష్ట్రంలో అవకాశాలు, ఉద్యోగాలు, పరిశ్రమ, వ్యవసాయం, ఎగుమతులపై సమగ్ర సర్వే మన విధాన ప్రాధాన్యతలను నిర్దేశించాలి.
జోహో కార్పొరేషన్‌కు చెందిన శ్రీధర్ వెంబు తమిళనాడులోని మారుమూల గ్రామంలో ఉన్నప్పటికీ తాను ఒక ప్రపంచ సంస్థకు నాయకత్వం వహించగలనని నిరూపించారు. వివిధ రంగాల నిపుణులు రిమోట్‌గా పనిచేయడం వల్ల వారు ఉద్యోగ సంబంధిత పనులను నిర్వర్తిస్తూ నగరాల నుండి బయటకు వెళ్లడానికి వీలు కలిగింది.
సెమీ-అర్బన్, గ్రామీణ ప్రాంతాలలో రోడ్లు, రైలు, ఓడరేవులు, విమానాశ్రయాల మౌలిక సదుపాయాలు, డేటా, టెలికాం కనెక్టివిటీ భారీ నెట్‌వర్క్ వలసలకు వ్యతిరేకంగా ఒక విధానాన్ని రూపొందించడంలో ఉపయోగపడుతుంది. గ్రామాల నుండి ఈ వలసలను ఆపడం మొదటి అడుగు. గ్రామాలకు తిరిగి వలసలను తిప్పికొట్టడం, చివరకు దేశం నుండి విద్యావంతులు వలస వెళ్లడాన్ని తొలగించడం ఆర్థిక ప్రాధాన్యతగా ఉండాలి.
విధాన రూపకల్పనలో వలసలను కేంద్రంగా చేసుకుని మన ఆర్థిక అభివృద్ధి నమూనాను తిరిగి రూపొందించడానికి ప్రయత్నించాలి. చివరికి, ఆర్థిక వృద్ధి దీర్ఘకాలంలో స్థిరంగా ఉండాలి. అంత్యోదయ స్ఫూర్తితో చివరి వ్యక్తికి శ్రేయస్సుగా మారాలి. సంక్షేమం, అవకాశాలను కలుపుకొని ప్రపంచ సంబంధాలను విస్తరిస్తూ ఉండాలి. ఆర్థిక పాలన నమూనాను సరిగ్గా పొందడం సవాలు.
(రచయిత న్యూఢిల్లీకి చెందిన నిష్పక్షపాత ఆలోచనాపరుల బృందం, సెంటర్ ఫర్ ఇంటిగ్రేటెడ్ అండ్ హోలిస్టిక్ స్టడీస్ (సిఐహెచ్ఎస్) డైరెక్టర్ & చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్)
More Stories
ఢిల్లీ పేలుడులో సూత్రధారులు ఐదుగురు వైద్యులు!
స‌నాత‌న ధ‌ర్మ ప‌రిర‌క్ష‌ణ బోర్డు ఏర్పాటు చేయాలి
బిహార్‌లో మళ్లీ ఎన్డీయేదే విజయం.. ఎగ్జిట్‌ పోల్స్‌