ఆర్ఎస్ఎస్ శతాబ్ది ప్రత్యేకం.. 17
అఖిలేష్ మిశ్రా
బ్లూక్రాఫ్ట్ డిజిటల్ ఫౌండేషన్ సిఈఓ, గతంలో MyGov డైరెక్టర్ (కంటెంట్)
ఆర్ఎస్ఎస్ శతాబ్ది కేవలం ఒక సంస్థది కాదు. అన్ని అడ్డంకులను ఎదుర్కొని, అభివృద్ధి చెందిన నాగరిక ఆలోచన. ఒక సహస్రాబ్ది కాలంగా, దండయాత్రలు, వలసవాద దోపిడీ, అంతర్గత విభజనలతో దెబ్బతిన్న హిందూ సమాజం, ఒక స్థాయి, నిరంతర సంస్థను నిర్మించలేకపోయింది. దేవాలయాలు నాశనమయ్యాయి. రాజవంశాలు తలెత్తాయి, పడిపోయాయి. సంస్కరణ ఉద్యమాలు కదిలాయి, క్షీణించాయి.
అయితే, గత 100 సంవత్సరాలుగా, ఆర్ఎస్ఎస్ తనను తాను నిర్మించుకోగలిగింది. నిలబెట్టుకోగలిగింది. దాని దీర్ఘాయువు లోతైన ప్రతిబింబాన్ని కోరుతుంది. సమాధానంలో కొంత భాగం ఆర్ఎస్ఎస్ ఉద్భవించిన విధానంలో ఉంది. 1925లో, భారతదేశ స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో జన్మించిన ఇది కేవలం ఒక ఆకర్షణీయమైన వ్యక్తికి మాత్రమే ముడిపడి లేదు. దాని వ్యవస్థాపకుడు, కె బి హెడ్గేవార్ జీ స్ఫూర్తిదాయకమైన వ్యక్తి అయినప్పటికీ, ఆయన ఉద్దేశపూర్వకంగా సంస్థను తన వ్యక్తిగత అధికారం వాహనంగా కుదించేందుకు నిరాకరించారు.
స్వాతంత్ర్య యుగం లేదా అంతకు ముందు అనేక ఇతర సామాజిక ఉద్యమాలతో దీనిని పోల్చండి. అవి వ్యక్తిత్వంతో నడిచేవి. వాటి వ్యవస్థాపకులు లేదా మార్గదర్శకుల ఇమేజ్ ఆధారంగా రూపొందించారు. వారు తమ నాయకుడి కాలంలో అభివృద్ధి చెందారు. కానీ ఆ తర్వాత చాలా వరకు వాడిపోయాయి. దీనికి విరుద్ధంగా, ఆర్ఎస్ఎస్ తన బలాన్ని సామూహిక స్ఫూర్తి నుండి పొందింది. ఇది ఒక సంస్థగా మారింది.
వ్యక్తిత్వ-కేంద్రీకృతంగా ఉండటానికి ఈ తిరస్కరణ ఆర్ఎస్ఎస్ 10 దశాబ్దాలుగా అద్భుతమైన వృద్ధిని వివరిస్తుంది. దాని ప్రధాన భావజాలం విషయానికి వస్తే సంఘ్ దృఢత్వం కూడా అంతే ముఖ్యమైనది. దానిపై నిషేధాలు విధించారు. సంస్థను వరుసగా ప్రభుత్వాలు, మేధోపరమైన ఉన్నత వర్గాలు రాక్షసంగా చిత్రీకరించాయి. అయినప్పటికీ, ఆర్ఎస్ఎస్ ఎప్పుడూ తన మౌలిక విశ్వాసాన్ని పలుచన చేయలేదు.
భారత్ సనాతన ధర్మంలో పాతుకుపోయిన నాగరిక సంస్థ, దాని ఐక్యత సాంస్కృతిక జాతీయవాదం ద్వారా పోషించబడింది. అవును, అది మారుతున్న కాలాల డిమాండ్లకు అనుగుణంగా మారింది. కొత్త సాంకేతికతను స్వీకరించింది. కొత్త సామాజిక విభాగాలలోకి తన పరిధిని విస్తరించింది. కొత్త అనుబంధ సంస్థలకు స్ఫూర్తినిచ్చింది. కానీ మౌలిక సూత్రాలను పలుచన చేయడం ద్వారా ఆమోదయోగ్యతను వెంబడించే ఇతరుల మాదిరిగా కాకుండా, ఆర్ఎస్ఎస్ తాత్కాలిక ప్రశంసల కోసం తన ప్రధాన భావజాలాన్ని ఎప్పుడూ మార్చుకోలేదు.
సర్ సంఘచాలక్ మోహన్ భగవత్ జీ ఇటీవల విజ్ఞాన్ భవన్‌లో తన ఉపన్యాస శ్రేణిలో మాట్లాడుతూ, “మౌలిక అంశాలను వదిలివేయడం వల్ల వచ్చే ఆమోదయోగ్యత ఆమోదయోగ్యం కాదు. అది అంతరించిపోవడం.” మౌలిక అంశాలను వదులుకోవడానికి ఈ తిరస్కరణే ఆర్ఎస్ఎస్ పట్ల దాని తీవ్ర విమర్శకుల నుండి కూడా గౌరవం ఎందుకు లభిస్తుందో వివరిస్తుంది.
ఆర్ఎస్ఎస్ కథలో మరో కోణం ఏమిటంటే, ఆరు తరాల పాటు దాని కార్యకర్తలను ఉత్తేజపరిచిన నిస్వార్థ సేవ. ప్రపంచంలో మరెక్కడా మీరు ఒక కుటుంబంలోని అనేక తరాలు పదవి, జీతం లేదా గుర్తింపు వాగ్దానం లేకుండా ఒక సంస్థకు తమను తాము అంకితం చేసుకోవడం చూస్తారు? లక్షలాది మంది స్వయంసేవకులు శాఖలో ఉదయం గడుపుతయారు. వారాంతాల్లో సేవ కోసం గడుపుతారు. తమ యవ్వనంలో సంవత్సరాలను పూర్తి సమయం ప్రచారకులుగా, ప్రతిఫలం ఆశించకుండా, దాదాపు ఎల్లప్పుడూ వ్యక్తిగత ఖర్చుతో గడుపుతారు.
ఈ అజ్ఞాతం సంఘ్ గొప్ప బలం. ఈ చెప్పలేని వినయంలో బహుశా దాని గొప్ప విజయం ఉంది. సంఘటనలపై ఆధారపడకుండా సంస్థలను పెంపొందించడంలో కూడా సంఘ్ ప్రత్యేకంగా ఉంది. విద్య, గిరిజన సంక్షేమం, విపత్తుల సమయంలో ఉపశమనం, మహిళల సాధికారత, సామాజిక రుగ్మతలపై పోరాటంలో దాని పని ప్రతి సంవత్సరం ఇటుక ఇటుకగా నిర్మించబడింది. ఫలితాలు ఎల్లప్పుడూ రోజువారీ శీర్షికలలో కనిపించవు కానీ దశాబ్దాలుగా వ్యక్తమవుతాయి.
భారతీయ మజ్దూర్ సంఘ్, వనవాసి కళ్యాణ్ ఆశ్రమం, విద్యా భారతి, సేవా భారతి వంటి సంస్థలు లక్షలాది మందికి సేవలందించే పెద్ద నెట్‌వర్క్‌లుగా ఎదిగాయి. అన్నీ సందర్భాలలో ఆర్భాటాలు లేకుండా సంఘ్ నిశ్శబ్దంగా పనిచేస్తుంది.ఇది సంస్థ లోతైన ఉనికికి సంకేతం. ఈ దీర్ఘాయువు గుండెలో సంఘ్ స్థిరంగా వ్యక్తీకరించిన హిందూ మతం దృక్పథం కూడా ఉంది.
ఆర్ఎస్ఎస్ హిందూ మతం లేదా హిందూ రాష్ట్రం గురించి మాట్లాడేటప్పుడు, అది మినహాయింపు పిలుపు కాదు. సాంస్కృతిక ఐక్యత సమగ్ర దృష్టి. ఈ సందర్భంలో, హిందూ అనేది ఒక వర్గాన్ని సూచించదు. నాగరికతను సూచిస్తుంది. భారతదేశాన్ని తన మాతృభూమిగా భావించే, దాని నాగరికత తత్వాన్ని పంచుకునే ప్రతి సమాజాన్ని స్వీకరించే గుర్తింపు. దాని దృక్పథం ఎల్లప్పుడూ ఏకీకరణ గురించి. నిరంతర వ్యంగ్య చిత్రం ఉన్నప్పటికీ, కులం, ప్రాంతం, భాషలకు అతీతంగా సాధారణ ప్రజలతో ఆర్ఎస్ఎస్ ఎందుకు ప్రతిధ్వనిస్తుందో వివరిస్తుంది.
చివరగా, ఆర్ఎస్ఎస్ ను నిజంగా అసాధారణమైనదిగా చేసేది దాని పునాది జ్ఞానం. ఆర్ఎస్ఎస్ ఎప్పుడూ అరువు తెచ్చుకున్న బలంపై లేదా దిగుమతి చేసుకున్న క్యాడర్‌పై ఆధారపడలేదు. దీనికి విరుద్ధంగా, స్వయంసేవకులను అడిగే సంస్థలకు అప్పుగా ఇచ్చేది ఆర్ఎస్ఎస్. ఆర్ఎస్ఎస్ బలం లోపలి నుండే వస్తుంది. దాని అంతర్గత బలాన్ని పెంపొందించుకోవడంలో ఈ నమ్మకం ఆర్ఎస్ఎస్ ఇప్పుడు ఉన్నట్లే కొద్దిమంది బలంగా ఉన్నప్పుడు, దాని క్యాడర్ బలం లక్షల్లో ఉన్నప్పుడు కూడా అలాగే ఉంది.
ఏ సమాజమైనా తన సొంత బలాన్ని నమ్మడం ప్రారంభించినప్పుడు మాత్రమే పునరుజ్జీవింపజేయగలదు, పైకి రాగలదు. ఇది మన సమయం; మనం మార్గంలో కష్టాలను ఎదుర్కోవచ్చు. కానీ మనం పట్టుదలతో ఉంటే, మనం కోరుకున్నది సాధించగలము. చరిత్ర గమనాన్ని మార్చగలము. జీవితాంతం స్వయంసేవక్ అయిన ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ, ఆర్ఎస్ఎస్ 100 సంవత్సరాల జ్ఞాపకార్థం తపాలా బిళ్ళ, నాణెం విడుదల చేస్తూ తన ప్రసంగంలో సంఘ్ విజ్ఞప్తి సారాంశాన్ని సంగ్రహించారు.
“ఆర్ఎస్ఎస్ శాశ్వతంగా ఉంటుంది ఎందుకంటే ఇది అసాధారణ కార్యాలు చేయాలనే సాధారణ భారతీయుడి స్ఫూర్తిని ప్రతిబింబిస్తుంది” అని ఆయన తెలిపారు. సంఘ్ రెండవ శతాబ్దంలోకి అడుగుపెడుతున్నప్పుడు, దాని అతిపెద్ద సవాలు ఏమిటంటే ఈ సమతుల్యతకు కట్టుబడి ఉండటం: ఎప్పుడూ ప్రాథమికాలను విడిచిపెట్టకుండా, శిలాజంగా మారకుండా. సంస్థలు వ్యక్తులను అధిగమిస్తాయి, సేవ ఆశయాలను అధిగమిస్తుంది. నాగరికతలు సామ్రాజ్యాలను అధిగమిస్తాయి అనే సరళమైన కానీ లోతైన విషయాన్ని అర్థం చేసుకున్నందున సంఘ్ 100 సంవత్సరాలుగా మనుగడ సాగించింది. సారాంశంలో, భారతదేశం రాబోయే 100 సంవత్సరాలను చూస్తున్నప్పుడు అదే ఆర్ఎస్ఎస్ అనుభవం.
(ది ఇండియన్ ఎక్సప్రెస్ నుండి)
More Stories
శ్రీరాముడే స్ఫూర్తిగా ఆపరేషన్‌ సింధూర్‌
తెలంగాణాలో ముస్లిం అరాచక శక్తులు విశృంఖల విహారం
నవంబర్ 1లోగా ఒప్పందం.. లేదంటే 155 శాతం సుంకాలు