ఆర్ఎస్ఎస్ శతాబ్ది ప్రత్యేకం.. 7
కె. కృష్ణ సాగర్ రావు
ప్రపంచంలో కొన్ని సంస్థలు మాత్రమే వంద సంవత్సరాలుగా ఒక దేశపు దిశను నిశ్శబ్దంగా, స్థిరంగా ప్రభావితం చేశామని చెప్పుకోగలవు. రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్ (ఆర్ఎస్ఎస్) అటువంటి దృగ్విషయం. ఇది కేవలం ఒక సంస్థ కాదు. ఇది ఆధునిక భారతదేశ కథ నుండి విడదీయరానిదిగా మారిన ఉద్యమం. నా వృత్తి జీవితంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా అనేక సంస్థలను నేను గమనించాను. వాటితో నిమగ్నమయ్యాను. అయినప్పటికీ ఒక శతాబ్దంలో ఆర్ఎస్ఎస్ సాధించిన దానికి సమాంతరాన్ని కనుగొనడం నాకు కష్టమవుతుంది.
సంఘ్ వ్యక్తులను ఆకృతి చేసింది, ప్రతి సామాజిక రంగంలోకి ప్రవేశించింది, జాతీయ రాజకీయాలను ప్రకటించకుండా ప్రభావితం చేసింది, అన్నింటికంటే ముఖ్యంగా భారతదేశ నాగరికత ఆత్మను కాపాడింది. 2025లో ఆర్ఎస్ఎస్ వంద సంవత్సరాలు పూర్తి చేసుకుంటున్నందున, దాని ప్రయాణాన్ని జరుపుకోవడమే కాకుండా దాని నిశ్శబ్ద శక్తిని, దాని సైద్ధాంతిక పునాదులను, ఈ దేశ భవిష్యత్తుకు దాని నిరంతర ఔచిత్యాన్ని గుర్తించడం కూడా ముఖ్యమని నేను భావిస్తున్నాను.
జాతీయ ఉద్యమం ఆవిర్భావం
ఆర్ఎస్ఎస్ ను1925లో నాగ్‌పూర్‌లో డాక్టర్ కేశవ్ బలిరామ్ హెడ్గేవార్ స్థాపించారు. ఆయన శిక్షణ ద్వారా వైద్యుడు, కానీ ముఖ్యంగా దృఢ నిశ్చయంతో జాతీయవాది. వలస పాలనలో సాంస్కృతిక విచ్ఛిన్నతను, భారతీయులలో విశ్వాసం కోల్పోవడాన్ని హెడ్గేవార్ ప్రత్యక్షంగా చూశారు. రాజకీయ స్వేచ్ఛ మాత్రమే భారతదేశాన్ని బలోపేతం చేయదని ఆయన అర్థం చేసుకున్నారు.
నిజమైన స్వాతంత్ర్యానికి సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనం, వారసత్వంలో పాతుకుపోయిన సమిష్టి గుర్తింపు నుండి వచ్చిన అంతర్గత బలం అవసరం. డాక్టర్ హెడ్గేవార్ ఆర్ఎస్ఎస్ ని ఒక రాజకీయ పార్టీగా కాకుండా ఒక సాంస్కృతిక శక్తిగా భావించారు. ఆయన దృష్టి సూటిగా ఉంది: బలమైన, క్రమశిక్షణ కలిగిన వ్యక్తులను నిర్మించండి, వారు బలమైన దేశాన్ని నిర్మిస్తారు.
జాతీయ పునరుజ్జీవనం అట్టడుగు స్థాయిలో వ్యక్తిత్వ నిర్మాణం ద్వారా మాత్రమే సాధ్యమని ఆయన నమ్మారు. నాగ్‌పూర్‌లోని సందులలో శారీరక శిక్షణ, సాంస్కృతిక విద్య కోసం కొద్ది మంది యువకులు గుమిగూడడంతో ప్రారంభమైన ఉద్యమం నేడు ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద సామాజిక- సాంస్కృతిక ఉద్యమంగా మారింది.
మేధో పునాదులు
ప్రతి శాశ్వత ఉద్యమంలో దాని మూలాన్ని స్పష్టంగా చెప్పగల ఆలోచనాపరులు అవసరం. ఆర్ఎస్ఎస్ సంస్థాగత నైపుణ్యాలకు సరిపోయే మేధో లోతు కలిగిన సిద్ధాంతకర్తలచే పెంపొందించుకోవడం అదృష్టం. డాక్టర్ హెడ్గేవార్ సంఘ్‌కు పునాది వేశారు. కానీ దానికి సైద్ధాంతిక స్పష్టత, తాత్విక విస్తరణను ఇచ్చినది ఎం.ఎస్. గోల్వాల్కర్, ప్రేమగా గురూజీ అని పిలుస్తారు.
గోల్వాల్కర్ రచనలు, ముఖ్యంగా ‘బంచ్ ఆఫ్ థాట్స్’, జాతీయతను రాజకీయ నినాదంగా కాకుండా సజీవ సాంస్కృతిక స్పృహగా వివరించాయి. ఆయనకు, దేశం అంటే కేవలం భౌగోళికం కాదు, అది ప్రజల ఆత్మ, వారి ధార్మిక తత్వం, వారి నాగరికత కొనసాగింపు. బాలాసాహెబ్ దేవరస్, రాజేంద్ర సింగ్, కె.ఎస్. సుదర్శన్ వంటి తదుపరి నాయకులు ఉద్యమాన్ని పదును పెట్టడానికి తమ స్వంత మేధో సామర్థ్యాలను తీసుకువచ్చారు.
ప్రతి నాయకుడు తమ కాలంలో భారతదేశం ఎదుర్కొంటున్న సవాళ్లను అర్థం చేసుకున్నారు. సంఘ్ దిశను తదనుగుణంగా స్వీకరించారు, అయినప్పటికీ ప్రధాన దృష్టిని కోల్పోలేదు. సాంస్కృతిక ప్రాథమికాలలో పాతుకుపోయిన ఈ అనుకూలత సంఘ్ మేధో బలం.
ప్రధాన ఎజెండా: వ్యక్తులను నిర్మించడం, దేశాన్ని నిర్మించడం
ఆర్ఎస్ఎస్ ను విమర్శకులు తరచుగా రాజకీయ ఒత్తిడి సమూహం లేదా మిలిటెంట్ జాతీయవాద సంస్థగా తప్పుగా అర్థం చేసుకుంటారు. ఆ వివరణ సారాంశాన్ని కోల్పోతుంది. వ్యక్తిగత వ్యక్తిత్వమే జాతీయ వ్యక్తిత్వానికి నిజమైన నిర్మాణ పదార్థం అని సంఘ్ ఎల్లప్పుడూ నమ్ముతుంది. దాని రోజువారీ ‘శాఖ’ సామాజిక, వ్యక్తిగత పరివర్తనకు అత్యంత అసలైన నమూనా.
శాఖలో, స్వయంసేవకులు శారీరక క్రమశిక్షణ, సామూహిక ఆటలు, సాంస్కృతిక కథ చెప్పడం, దేశభక్తి గీతాలు, జాతీయ సమస్యలపై చర్చలలో పాల్గొంటారు. ఇవి యాదృచ్ఛిక కార్యకలాపాలు కావు. అవి క్రమశిక్షణ, ఐక్యత, సాంస్కృతిక గర్వం, మేధోపరమైన అవగాహనను పెంపొందించడానికి ఒక నిర్మాణాత్మక మార్గం.
దాదాపు ఒక శతాబ్దం పాటు, దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న శాఖలు నిశ్శబ్దంగా లక్షలాది మంది భారతీయులను తీర్చిదిద్దాయి. వారికి తమను తాము మించి జీవించడం, స్వీయ-ముందు సమాజానికి సేవ చేయడం, జాతీయ ఆసక్తిని వ్యక్తిగత వృద్ధి నుండి విడదీయరానిదిగా చూడటం నేర్పించాయి. సంఘ్ మంత్రం స్థిరంగా ఉంది. మీరు వ్యక్తిని రూపొందిస్తే, వ్యక్తి సమాజాన్ని రూపొందిస్తాడు.
దేశ నిర్మాణంలో ఆర్ఎస్ఎస్
శాఖ వ్యక్తులను నిర్మిస్తుండగా, సంఘ్ విస్తృత లక్ష్యం సమాజానికి దాని సేవలో స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. సంక్షోభ సమయాల్లో, ఆర్ఎస్ఎస్ ఎల్లప్పుడూ మొదటగా సమీకరించింది. యుద్ధాలు, కరువులు, వరదలు, భూకంపాలు, ఇప్పుడు మహమ్మారి సమయంలో కూడా, స్వయంసేవకులు సంకోచం లేకుండా ప్రభావిత ప్రాంతాలలోకి ప్రవేశించారు. సహాయ శిబిరాలు, ఆహార పంపిణీ, వైద్య సహాయం, గృహాలను పునర్నిర్మించడం వారి సేవా తత్వంలో భాగంగా ఉన్నాయి.
ఇది అప్పుడప్పుడు దాతృత్వం కాదు. జాతీయ సంఘీభావానికి నిరంతర నిబద్ధత. సంఘ్ గొడుగు కింద ఉద్భవించిన సంస్థల నెట్‌వర్క్ కూడా అంతే ముఖ్యమైనది. విద్యా భారతి పాఠశాలలు భారతదేశం అంతటా లక్షలాది మంది పిల్లలకు నాణ్యమైన విద్యను అందించాయి. తరచుగా ప్రభుత్వం విఫలమైన ప్రాంతాలలో. సేవా భారతి పట్టణ మురికివాడలు, గిరిజన ప్రాంతాలలో పనిచేసింది. అట్టడుగు వర్గాలను ఉద్ధరించింది.
వనవాసి కళ్యాణ్ ఆశ్రమం ప్రధాన స్రవంతి పాలన ద్వారా చాలా కాలంగా నిర్లక్ష్యం చేయబడిన గిరిజన జనాభాకు గౌరవం, సాధికారతను ఇచ్చింది. భారతీయ మజ్దూర్ సంఘ్ దిగుమతి చేసుకున్న భావజాలాల వర్గ-యుద్ధ వాక్చాతుర్యాన్ని నివారించి, సాంస్కృతిక సంబంధ భావనతో కార్మికులను ప్రాతినిధ్యం వహించింది. అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్ (ఎబివిపి) తరతరాలుగా విద్యార్థి నాయకులను తీర్చిదిద్దింది. ఈ సంస్థల విస్తృత వ్యాప్తి ఆచరణలో ఆర్ఎస్ఎస్ తత్వాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది, ధార్మిక విలువలలో పాతుకుపోయిన సమాంతర సంస్థలను సృష్టించడం ద్వారా సమాజాన్ని లోపలి నుండి మారుస్తోంది.
భారతీయ జనసంఘ్, తర్వాత భారతీయ జనతా పార్టీ ద్వారా రాజకీయ నాయకత్వాన్ని పెంపొందించడంలో ఆర్ఎస్ఎస్ అత్యంత స్పష్టమైన ప్రభావం దాని పాత్ర. కానీ ఆర్ఎస్ఎస్ స్వయంగా రాజకీయమైనది కాదని నొక్కి చెప్పడం ముఖ్యం. ఇది ఎన్నికల్లో పోటీ చేయదు లేదా అధికారాన్ని కోరుకోదు. దాని పాత్ర నిర్వాహకమైనది కాదు. తండ్రి సంబంధమైనది.
ఆర్ఎస్ఎస్ పెద్ద సాంస్కృతిక జాతీయవాదానికి రాజకీయ వ్యక్తీకరణను అందించడానికి స్వయంసేవకులు జనసంఘ్‌ను సృష్టించారు. కాలక్రమేణా, ఇది ఇప్పుడు ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద రాజకీయ పార్టీ అయిన బిజెపిగా ఎదిగింది. అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి, ఎల్ కె అద్వానీ, నరేంద్ర మోదీ, రాజ్‌నాథ్ సింగ్, నితిన్ గడ్కరీ వంటి నాయకులందరూ ఆర్ఎస్ఎస్ తత్వశాస్త్రంతో లోతుగా ప్రభావితమయ్యారు.
అయినప్పటికీ, ఆర్ఎస్ఎస్ జాగ్రత్తగా ఒక ప్రత్యేకతను కొనసాగించింది. ఇది బిజెపి రోజువారీ రాజకీయాలను నిర్దేశించదు. బదులుగా, జాతీయవాదపు రాజకీయ వ్యక్తీకరణ సాంస్కృతిక మూలాలకు అనుగుణంగా ఉండేలా చూసుకుంటుంది. ఈ సున్నితమైన సమతుల్యత బహుశా ఆర్ఎస్ఎస్ అత్యంత అద్భుతమైన లక్షణం. ఇది రాజకీయ పార్టీగా మారకుండా ఒక భారీ రాజకీయ శాఖను సృష్టించింది.
భారతదేశ నాగరిక ఆత్మను రక్షించడం
ప్రతి నాగరికత క్షీణానికి గురవుతుంది. బాహ్య దాడుల వల్ల సామ్రాజ్యాలు, రాజవంశాలు కూలిపోవచ్చు. కానీ నాగరికతలు తమ సాంస్కృతిక విశ్వాసాన్ని కోల్పోయినప్పుడు నశించిపోతాయి. శతాబ్దాల వలస ఆధిపత్యంలో భారతదేశం అటువంటి సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొంది. ఆర్ఎస్ఎస్ అనేక విధాలుగా, భారతదేశ నాగరికతపు పూర్తి కోతను నిరోధించే ఫైర్‌వాల్‌గా మారింది. సంఘ్ జాతీయతను దూకుడు లేదా బహిష్కరణగా నిర్వచించదు.
ఆర్ఎస్ఎస్ కి, జాతీయత సాంస్కృతిక విశ్వాసం. ఇది భాష, కుటుంబం, పండుగలు, సంప్రదాయాలు, ధార్మిక విలువలలో పాతుకుపోయింది. భారతదేశం 1947 నాటి రాజకీయ నిర్మాణం కాదని, వేల సంవత్సరాలుగా ఉనికిలో ఉన్న నాగరికత అస్తిత్వం అని సంఘ్ స్థిరంగా చెబుతోంది. ఈ స్పృహను సజీవంగా ఉంచడం ద్వారా, భారతదేశం పశ్చిమ దేశాల లేత అనుకరణగా కాకుండా భారతదేశంగానే ఉండేలా ఆర్ఎస్ఎస్ నిర్ధారించింది.
అన్ని సామాజిక రంగాల్లో వ్యాప్తి
నేడు సంఘ్ ప్రభావాన్ని ఎదుర్కోకుండా భారతీయ సమాజాన్ని మ్యాప్ చేయడం అసాధ్యం. విద్యలో, విద్యా భారతి భారతదేశంలో అతిపెద్ద ప్రైవేట్ పాఠశాలల గొలుసును నడుపుతోంది. గ్రామీణ, గిరిజన ప్రాంతాలలో, సంఘం ఆరోగ్యం, వ్యవసాయం, స్వావలంబనలో సమాజాలను శక్తివంతం చేసే వందలాది అట్టడుగు సంస్థలకు స్ఫూర్తినిచ్చింది. పట్టణ మురికివాడల్లో, స్వయంసేవకులు రాత్రి పాఠశాలలు, ఆరోగ్య శిబిరాలు, వృత్తి శిక్షణను నిర్వహిస్తున్నారు.
సంస్కృతిలో, విశ్వ హిందూ పరిషత్ వంటి సంస్థలు ఆలయ సంప్రదాయాలు, తీర్థయాత్రలు, ధార్మిక ఆచారాలలో గర్వాన్ని పునరుద్ధరించాయి. ఆర్థిక రంగంలో, భారతీయ మజ్దూర్ సంఘ్, భారతీయ కిసాన్ సంఘ్ వర్గ పోరాటపు విభజన భాషకు లొంగిపోకుండా కార్మికులు, రైతులను సూచిస్తాయి. బిజెపి ఎదుగుదలలో రాజకీయ ప్రభావం స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. కానీ అది ఒక కోణం మాత్రమే.
పొరుగు ప్రాంతాలు, పాఠశాలలు, కార్మిక సంఘాలు, గ్రామీణ సహకార సంస్థలు, గిరిజన కుగ్రామాలు, సాంస్కృతిక సంఘాలలో సంఘ్ ఉనికి సమానంగా బలంగా ఉంది. అందుకే ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద సామాజిక సంస్థ. దాని బలం ఒక నిలువు వరుసలో కాదు, సమాజంలోని మొత్తం క్షితిజ సమాంతర ఫాబ్రిక్‌లో దాని వ్యాప్తిలో ఉంది.
ప్రపంచ వ్యాప్తంగా విస్తరణ
ఆర్ఎస్ఎస్ భారతదేశానికే పరిమితం కాదు. అమెరికా, ఇంగ్లాండ్, ఆఫ్రికా, ఆగ్నేయాసియాలోని దాని డయాస్పోరా అనుబంధ సంస్థలు విదేశాలలో నివసిస్తున్న భారతీయులకు సాంస్కృతిక లంగరులను అందించాయి. ఈ సంస్థలు రెండవ, మూడవ తరం భారతీయులు తమ ప్రపంచ గుర్తింపును వారి నాగరికత మూలాలతో సమతుల్యం చేసుకోవడానికి సహాయపడతాయి.
బహుళ సాంస్కృతిక సమాజాలలో సమీకరణ అంటే తరచుగా ఒకరి వారసత్వాన్ని కోల్పోవడం. ఆర్ఎస్ఎస్ -ప్రేరేపిత సంస్థలు భారతీయ గుర్తింపును చెక్కుచెదరకుండా ఉంచాయి. ఈ ప్రపంచ ఉనికి భారతదేశ నాగరికత విలువలను ప్రపంచానికి ప్రదర్శించడంలో కూడా సహాయపడింది.
తరచూ వెలుగులోకి రాని నాయకత్వం
ఆర్ఎస్ఎస్ లో నాయకత్వం ఎల్లప్పుడూ తక్కువగా అంచనా వేయబడింది. దృశ్యమానతపై అభివృద్ధి చెందుతున్న రాజకీయ నాయకుల మాదిరిగా కాకుండా, సంఘ్ అధిపతులు తరచుగా వెలుగులోకి రాకుండా ఉంటారు. అయినప్పటికీ, వారి పాత్ర చాలా కీలకం. ప్రస్తుత సర్ సంఘచాలక్ డాక్టర్ మోహన్ భగవత్ 21వ శతాబ్దంలో సంఘ్‌ను నడిపించినందుకు ఘనత పొందారు.
నాగరికత లంగరులను నిలుపుకుంటూ, సమకాలీన సమస్యలతో సంభాషణలో నిమగ్నమయ్యారు. మార్పుతో కొనసాగింపును సమతుల్యం చేయగల ఆయన సామర్థ్యం సంఘ్‌ను నేటి తరానికి సంబంధితంగా ఉంచింది. సర్ కార్యవాహ దత్తాత్రేయ హోసబాలే, ఇతర సీనియర్ నాయకులు ఆర్ఎస్ఎస్ సంస్థాగత లోతును బలోపేతం చేశారు. కలిసి, వారు దాని వినయాన్ని కోల్పోకుండా ఒక స్మారక వారసత్వాన్ని ముందుకు తీసుకువెళతారు.
విమర్శలను పరిష్కరించడం
ఈ స్థాయి ఏదైనా సంస్థ సహజంగానే విమర్శలను ఆకర్షిస్తుంది. ఆర్ఎస్ఎస్ తీవ్రవాద జాతీయవాదం, రాజకీయ పక్షపాతం లేదా సాంస్కృతిక ప్రత్యేకతపై ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటుంది. ఈ ఆరోపణలు తరచుగా అవగాహన లేకపోవడం వల్ల వస్తాయి. ఆర్ఎస్ఎస్ ఎవరికీ వ్యతిరేకం కాదు. ఇది భారతదేశానికి అనుకూలంగా, నాగరికతకు అనుకూలంగా, జాతీయ ఐక్యతకు అనుకూలంగా ఉంటుంది.
దాని నిబద్ధత మినహాయింపుకు కాదు, ఏకీకరణకు కాదు, వైవిధ్యంలో ఏకత్వానికి నిబద్ధత. ఇది ఎప్పుడూ తనకోసం అధికారాన్ని కోరుకోలేదు, సమాజంలో విశ్వాసాన్ని పెంపొందించడానికి మాత్రమే. లక్షలాది మంది స్వయంసేవకులు జీతం, గుర్తింపు లేదా వ్యక్తిగత లాభం లేకుండా పనిచేస్తున్నారనే వాస్తవం అటువంటి విమర్శలకు ఉత్తమ ఖండన. వందల సంవత్సరాల సహకారం
ఒక శతాబ్దంలో ఆర్ఎస్ఎస్ ఏమి సాధించింది?
ఇది క్రమశిక్షణ, సేవ, సాంస్కృతిక విశ్వాసాన్ని కలిగి ఉన్న లక్షలాది మంది స్వయంసేవకులను నిర్మించింది. ఇది భారతీయ జీవితంలోని ప్రతి కోణాన్ని తాకే వందలాది సామాజిక సంస్థలను సృష్టించింది. ఇది భారతదేశంలో అత్యంత విజయవంతమైన రాజకీయ పార్టీకి సైద్ధాంతిక పునాదిని అందించింది. ఇది భారతదేశానికి దాని నాగరిక గుర్తింపు కోతను నిరోధించే సాంస్కృతిక కవచాన్ని ఇచ్చింది. ముఖ్యంగా, ఇది జాతీయతను కేవలం నినాదంగా కాకుండా సజీవ అనుభవంగా సజీవంగా ఉంచింది. కొన్ని సంస్థలు అలాంటి వారసత్వాన్ని కలిగి ఉన్నాయి.
తదుపరి 100 సంవత్సరాలు
ముందున్న సవాళ్లు భయంకరమైనవి. ప్రపంచీకరణ, వినియోగదారులవాదం, డిజిటల్ పరధ్యానాలు, సైద్ధాంతిక యుద్ధాలు భారతదేశ సాంస్కృతిక విశ్వాసాన్ని పరీక్షిస్తాయి. సంఘ్ నాగరికత కొనసాగింపు సంరక్షకుడిగా తన పాత్రను కొనసాగించాల్సి ఉంటుంది. కోతను నిరోధించడానికి మాత్రమే కాకుండా ప్రపంచాన్ని దాని విలువలతో నడిపించడానికి భారతదేశాన్ని సిద్ధం చేయాలి.
ఆర్ఎస్ఎస్ భవిష్యత్తు వ్యక్తులను మరింత శక్తివంతం చేయడం, సేవా ప్రాజెక్టులను విస్తరించడం, సామరస్యాన్ని బలోపేతం చేయడం, సాంస్కృతిక విద్యను లోతుగా చేయడంలో ఉంది. గత శతాబ్దం మనుగడ, ఏకీకరణ గురించి అయితే, తదుపరిది నాయకత్వం, ప్రపంచ నాగరికత సహకారం గురించి ఉండాలి.
నాగరికతకు జ్యోతి వాహకుడు
ఆర్ఎస్ఎస్ వంద సంవత్సరాలు కేవలం ఒక మైలురాయి కాదు; ఇది ఒక జ్ఞాపకం. నాగరికతలు ప్రమాదవశాత్తు కాదు, చేతన ప్రయత్నం ద్వారా మనుగడ సాగిస్తాయని ఇది మనకు గుర్తు చేస్తుంది. రాజకీయాలు మాత్రమే సంస్కృతిని కాపాడలేవని ఇది మనకు గుర్తు చేస్తుంది. నిశ్శబ్దంగా, స్థిరంగా, నిస్వార్థంగా పనిచేసే సంస్థ అత్యంత శక్తివంతమైన సంస్థ అని ఇది మనకు గుర్తు చేస్తుంది.
నాకు, ఆర్ఎస్ఎస్ భారతదేశ మనస్సాక్షి సంరక్షకుడిగా నిలుస్తుంది. ఈ దేశం దుర్బలంగా ఉన్నప్పుడు దాని ఆత్మను రక్షించింది, అనిశ్చితంగా ఉన్నప్పుడు విశ్వాసాన్ని నింపింది, ప్రపంచం దిశ కోసం చూస్తున్నప్పుడు దానిని నడిపించడానికి దానిని సిద్ధం చేసింది. ఒక తరం స్వయంసేవకుల నుండి మరొక తరం వరకు జ్యోతి ప్రజ్వలిస్తున్నప్పుడు, సంఘ్ జ్వాల ప్రకాశవంతంగా మండుతూనే ఉంది. ఒక శతాబ్దం తర్వాత, ఆర్ఎస్ఎస్ పాత సంస్థ కాదు, ఇది కాలాతీతమైనది. ఇది భారతదేశ నాగరిక ఆత్మ సంరక్షకుడిగా మిగిలిపోయింది. కొనసాగుతుంది.
* రచయిత బిజెపి నాయకుడు, నేషన్ బిల్డింగ్ ఫౌండేషన్ చైర్మన్, హార్వర్డ్ బిజినెస్ స్కూల్ సర్టిఫైడ్ స్ట్రాటజిస్ట్
More Stories
బాగ్రామ్ స్థావరంపై ట్రంప్ ప్రయత్నంకు వ్యతిరేకం
గాజా మారణకాండకు ముగింపుకు కైరోలో చర్చలు
అత్యుత్తమ పరిశోధన కేంద్రంగా సమ్మక్క, సారక్క యూనివర్సిటీ