ఆర్ఎస్ఎస్ శతాబ్ది ప్రత్యేకం.. 16
డా. ఆర్ బాలశంకర్,
ఆర్గనైజర్ మాజీ సంపాదకులు
దాదాపు పావు శతాబ్దం పాటు ప్రచారంకు దూరంగా ఉన్న ఒక సంస్థ నేడు భారత జాతీయ కథనంలో కేంద్ర బిందువుగా మారడం చాలా అద్భుతం. రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్ (ఆర్ఎస్ఎస్) వ్యవస్థాపకుడు కేశవ్ బలిరామ్ హెడ్గేవార్ ఆర్ఎస్ఎస్ పని తనకు తానుగా మాట్లాడుతుందని, అది ప్రచారం కోసం ప్రయత్నించదని చెప్పేవారు. 1925లో విజయదశమి రోజున ప్రారంభమైనప్పటి నుండి దాదాపు 25 సంవత్సరాలుగా – ఆర్ఎస్ఎస్ కు స్వంత ప్రచురణ లేదు. అది ఎప్పుడూ ప్రచారం కోరుకోలేదు.
దాని ప్రచారక్‌లలో చాలామంది నేటికీ తక్కువ ప్రొఫైల్, నిశ్చల జీవనశైలిని నడిపిస్తున్నారు. మొదటగా, సంఘ్ నోటి మాట ప్రచారంపై ఆధారపడింది. ఇది ప్రాథమికంగా భావజాల ప్రసారం, సంస్థాగత పద్దతి వ్యాప్తిని నెరవేర్చే సంస్థ, నెట్‌వర్క్. ఇది పునరుజ్జీవనం కలిగించే, తిరిగి ఆవిష్కరించే, తిరిగి ఊహించుకునే సైద్ధాంతిక శక్తిగా జాతీయ రంగంలోకి ప్రవేశించినప్పుడు, దాని కార్యక్రమాలు, విధానాలు, విధానాన్ని స్పష్టంగా వివరించాల్సిన అవసరం వెలుగులోకి వచ్చింది.
విభజనానంతర కాలంలో, మహాత్మా గాంధీ హత్య తర్వాత సంఘ్ చుట్టూ వ్యాపించిన అబద్ధాలు ఆర్ఎస్ఎస్ తన అస్తిత్వ విలువలను నిర్వచించవలసి వచ్చింది. శాఖ నెట్‌వర్క్ విస్తరణ దాని దేశవ్యాప్త ప్రభావం, జాతీయ సమస్యల పట్ల దాని విధానాన్ని అర్థం చేసుకోవలసిన అవసరానికి అనుగుణంగా ఉంది. ముఖ్యంగా ప్రధాన స్రవంతి మీడియా ఆర్ఎస్ఎస్ పని పట్ల ఎలాంటి సానుభూతిని విస్మరించిన సమయంలో ఇది తన స్వంత ప్రచురణలను కలిగి ఉండవలసిన అవసరాన్ని సృష్టించింది.
ఆర్ఎస్ఎస్ రాజకీయాలు, కార్మిక, విద్యార్థి కార్యకలాపాలు సహా అనేక కొత్త రంగాలలోకి ప్రవేశించింది. భారతీయ ప్రవాసులు హిందూత్వ తత్వశాస్త్రం వైపు ఎక్కువగా ఆకర్షితులవడంతో దాని శాఖలు ప్రపంచ కోణాలకు కూడా చేరుకున్నాయి. దీన్‌దయాళ్ ఉపాధ్యాయ, ఎ.బి. వాజ్‌పేయి, ఎల్.కె. అద్వానీ వంటి గొప్ప నాయకులు సంఘ్ ప్రచురణల సంపాదకులుగా తమ ప్రజా జీవితాన్ని ప్రారంభించారు.
శ్రీ గురూజీ గోల్వాల్కర్ ఒక గొప్ప రచయిత, వక్త. సంఘ్ పి. పరమేశ్వరన్, కె. ఆర్. మల్కాని, వి. పి. భాటియా, ఆర్. హరి, హెచ్. వి. శేషాద్రి, జయ దుబాషి, ఎస్. గురుమూర్తి, రామ్ మాధవ్, భానుప్రతాప్ శుక్లా, దీనానాథ్ మిశ్రా, సునీల్ అంబేకర్, జె. నందకుమార్ వంటి అనేకమంది ప్రముఖ జర్నలిస్టులు, రచయితలను తయారు చేసింది.
ప్రారంభంలో, సంఘ్ ప్రచురణలు స్వయంసేవకుల ప్రారంభ వేదికగా మారాయి. సంఘ్ థింక్ ట్యాంక్ అయిన ప్రజా ప్రవాహ్ ను ఇప్పుడు చూస్తున్న ఆర్ఎస్ఎస్ మాజీ సహ ప్రచార్ ప్రముఖ్ జె. నందకుమార్ ఇలా అన్నారు: “ఆర్ఎస్ఎస్ కు 15 మాసపత్రికలు, వారపత్రికలు, 39 జాగరణ్ పత్రికలు, నాలుగు దినపత్రికలు, 18 ప్రచురణలు ఉన్నాయి. ఇది జనం అనే టీవీ న్యూస్ ఛానెల్‌ని కూడా నడుపుతోంది.”
“సమాజ పరివర్తన కోసం నిస్వార్థ సేవకు ప్రాధాన్యతనిచ్చే సంఘ్, సాంప్రదాయకంగా ప్రచారానికి విముఖంగా ఉంది” అని నందకుమార్ చెప్పారు. అయితే, సంఘ్ తన ఆదర్శాలకు వ్యతిరేకంగా ప్రతికూల, వక్రీకరించిన కథనాన్ని ప్రచారం చేయడానికి ప్రయత్నిస్తున్న స్వార్థ ప్రయోజనాలచే విడుదల చేయబడిన అధిక-డెసిబెల్ తిరస్కరణను ఎదుర్కోవడానికి ఇది ప్రచార విభాగాన్ని ప్రారంభించింది.
కాబట్టి, దేశ అత్యున్నత ప్రయోజనం కోసం సానుకూల, జాతీయవాద దృష్టిని నిలబెట్టడం, ప్రదర్శించడం సంఘ్‌కు తప్పనిసరి అయింది. ఇది ప్రచారానికి దాని ప్రధాన విధానం నుండి నిష్క్రమణను సూచించదు. ఆర్ఎస్ఎస్ గత కొన్ని దశాబ్దాలుగా భారతీయ ప్రజా చర్చలో ఆధిపత్యం చెలాయించింది. భారతదేశం ఆలోచించే విధానాన్ని దాదాపుగా మార్చింది.
ఇది నేడు దినపత్రికలు, టీవీ ఛానెల్‌లు, వారపత్రికలు, పక్షం వారపత్రికలు, మాసపత్రికలను కలిగి ఉన్న అతిపెద్ద ప్రచురణల నెట్‌వర్క్‌లలో ఒకటి. దాని సంస్థలు సోషల్ మీడియా విభాగాలలో ఇంతకు ముందు ఎన్నడూ లేని విధంగా చురుకుగా ఉన్నాయి. ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రచార విభాగం ప్రవేశించని కార్యకలాపాల రంగం లేదు. నేడు, ఈ సంస్థకు సహ-సర్కార్యవాహ్ స్థాయిలో ప్రచార (సామాజిక వ్యాప్తి) బాధ్యతను చూసుకునే పూర్తి సమయం సీనియర్ ప్రచారక్ ఉన్నారు.
సంఘ్ నేరుగా ఏ ప్రచురణను కలిగి లేదు. సర్ సంఘ్‌చాలక్ మోహన్ భగవత్ తరచుగా చెప్పడానికి ఇష్టపడే విధంగా, “సంఘ్ ఏమీ చేయదు, కానీ స్వయంసేవకులు ప్రతి రంగంలోకి ప్రవేశిస్తారు.” సంఘ్ ప్రచురణలు తరచుగా గోవధ, గంగా శుద్ధి, స్వదేశీ అభియాన్, రామ జన్మభూమి ఉద్యమం, ఆర్టికల్ 370 రద్దు, కామన్ సివిల్ కోడ్, లేదా ఎన్నికల సంస్కరణలు, వక్ఫ్ బోర్డుల పేరుతో జరిగిన దురాగతాలపై అర్థవంతమైన జాతీయ చర్చలను ప్రారంభించాయి. స్వాతంత్ర్యం తర్వాత 1940ల చివరలో సంఘ్ తన ప్రచురణలను ప్రారంభించింది.
మొదట లక్నో నుండి హిందీలో పాంచజన్య రూపంలో, ఢిల్లీ నుండి ఆంగ్లంలో ఆర్గనైజర్ రూపంలో. తర్వాత, 1950ల ప్రారంభంలో, అనేక ప్రాంతీయ ప్రచురణలు సంఘ్ బ్యానర్ కిందకు వచ్చాయి. నేడు, దీనికి ప్రతి భాషలోనూ ప్రచురణలు ఉన్నాయి. సంఘ్ ప్రచురణల మొత్తం సర్క్యులేషన్ దాదాపు రెండు మిలియన్లు అని చెబుతారు. ముద్రిత ప్రచురణలు తమ పాఠకుల సంఖ్యను కోల్పోతున్న సమయంలో, సంఘ్ ప్రచురణలు తమ ప్రసరణను, చేరువను కొనసాగించగలిగాయి.
మలయాళంలో కేసరి వీక్లీ వంటి అనేక ప్రచురణలు ప్రకటనలపై ఆధారపడి కాకుండా చందా ఆదాయంతో నడుస్తాయి. దీని ప్రసరణ ఇప్పుడు లక్షకు పైగా ఉంది. కాలక్రమేణా, ఈ ప్రచురణలు వాటి శైలి, నిర్మాణం, ఉత్పత్తి నాణ్యతను మార్చుకున్నాయి. దాదాపు అన్ని ప్రచురణలు వాటి ఆన్‌లైన్ వెర్షన్‌లను కలిగి ఉన్నాయి. అవి ప్రపంచ వ్యాప్తంగా మిలియన్ల మంది స్వయంసేవకులను చేరుకుంటాయి. ఆర్ఎస్ఎస్ నిషేధంకు గురైన మూడు సందర్భాలలో సంఘ్ ప్రచురణలు నిషేధాలను ఎదుర్కొన్నాయి.
అయినప్పటికీ, నిషేధం ఎత్తివేసినప్పుడల్లా ఈ ప్రచురణలు తమ పాఠకుల సంఖ్యను తిరిగి పొందడం కష్టంగా అనిపించలేదు. చాలా ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రచురణలు ప్రైవేట్ లేదా పబ్లిక్ లిమిటెడ్ కంపెనీల పేరుతో ఉన్నాయి. అవన్నీ స్వయం సమృద్ధిగా ఉన్నాయి, కానీ లాభం పొందవు. వాస్తవానికి, వారికి భారతీయ జనతా పార్టీ (బీజేపీ) పాలిత రాష్ట్రాల నుండి ప్రకటనల మద్దతు లభిస్తుంది. కానీ కాంగ్రెస్ లేదా ఇతర బిజెపియేతర పార్టీలు అధికారంలో ఉన్నప్పుడు వారికి అలాంటి మద్దతు అరుదుగా లభిస్తుంది.
చాలా కాలంగా, ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రచురణలు, ఆర్ఎస్ఎస్ అనుకూల జర్నలిస్టులు కూడా బహిష్కరణకు గురయ్యారు. తెలిసిన ఆర్ఎస్ఎస్ వ్యక్తికి జర్నలిజం రంగంలో మంచి ఉద్యోగం లభించడం చాలా కష్టం. కేంద్రంలో, భారతదేశంలోని చాలా రాష్ట్రాలలో బిజెపి అధికారంలో ఉన్నప్పటికీ ఇటువంటి వివక్ష ఇప్పటికీ ఉంది. జాతీయ రంగంలో వామపక్ష, కాంగ్రెస్ అనుకూల పత్రికల ప్రాబల్యాన్ని పోల్చడం ఆసక్తికరంగా ఉంటుంది.
స్వాతంత్ర్యం తర్వాత చాలా దశాబ్దాలుగా, మీడియాపై ఆధిపత్యం చెలాయించింది వామపక్ష, కాంగ్రెస్ ప్రచురణలే. కమ్యూనిస్టులకు పేట్రియాట్, లింక్, గణశక్తి పత్రిక, దేశాభిమాని, జనయుగం, న్యూ ఏజ్, పీపుల్స్ డెమోక్రసీ వంటి అనేక ప్రచురణలు ఉన్నాయి. ఈ ప్రచురణలు సోవియట్ యూనియన్, భారత ప్రభుత్వం నుండి విలాసవంతమైన నిధులను పొందేవి. కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వాలు దాని స్వంత, వామపక్ష ప్రచురణలను పెద్ద ఎత్తున పోషించాయి.
కాంగ్రెస్ కూడా నేషనల్ హెరాల్డ్, వీక్షణం, జై హింద్ టీవీ, నవజీవన్, క్వామి ఆవాజ్ వంటి ప్రచురణలను కలిగి ఉంది. ఈ ప్రచురణలలో కోట్లాది రూపాయలు మునిగిపోయినప్పటికీ, నేడు వాటిలో చాలా వరకు మూసివేత అంచున ఉన్నాయి లేదా దృశ్యం నుండి అదృశ్యమయ్యాయి. దీనికి విరుద్ధంగా, ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రచురణలు ఇప్పటికీ అభివృద్ధి చెందుతున్నాయి. ప్రధానంగా అవి ఏ ప్రభుత్వ మద్దతు లేదా రాజకీయ ప్రోత్సాహంపై ఆధారపడవు. ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రచురణలను నిర్వహించడానికి నిధులు ప్రధానంగా దాని కార్యకర్తల విరాళాల నుండి వస్తాయి.
1975లో అత్యవసర పరిస్థితికి ముందు, ప్రస్తుతం ఆర్గనైజర్, పాంచజన్య పత్రికలను నిర్వహిస్తున్న భారత్ ప్రకాశన్, దేశ రాజధాని నుండి ది మదర్‌ల్యాండ్ అనే విజయవంతమైన ఆంగ్ల దినపత్రికను ప్రారంభించింది. ఆ రోజుల్లో ది మదర్‌ల్యాండ్, ఆర్గనైజర్‌లోని రచనలు ఇందిరా గాంధీ అత్యవసర పరిస్థితి, పత్రికా సెన్సార్‌షిప్ విధించడానికి రెచ్చగొట్టే చర్యలలో ఒకటిగా భావిస్తారు.
అత్యవసర పరిస్థితి సమయంలో, ది మదర్‌ల్యాండ్ కార్యాలయంపై దాడి చేసి, దాని ప్రెస్, యంత్రాలను జప్తు చేశారు. వాటి సంపాదకుడు కె.ఆర్. మల్కాని తన సంపాదకీయ బృందంతో పాటు అంతర్గత భద్రతా నిర్వహణ చట్టం (మిసా) కింద అరెస్టుకు గురయ్యారు. అయినప్పటికీ, ప్రతిఘటన ఉద్యమం (ఎమర్జెన్సీ) సమయంలో, అజ్ఞాత సాహిత్యం తయారు, పంపిణీలో మార్గదర్శక పాత్ర పోషించింది ఆర్ఎస్ఎస్.
అత్యవసర పరిస్థితి ఎత్తివేసిన తర్వాత, ఆర్థిక పరిమితుల కారణంగా, ది మదర్‌ల్యాండ్‌ను పునరుద్ధరించలేకపోయారు. ఆర్గనైజర్, పాంచజన్యలు తిరిగి తెరపైకి వచ్చినప్పటికీ, ఈ ప్రచురణల ప్రభావం ఎంతగా ఉందంటే, 1970ల జయప్రకాష్ నారాయణ్ ఉద్యమం తప్పనిసరిగా వాటి ప్రచారం ఫలితంగానే జరిగింది. కొన్ని వర్గాలలో, 1970ల చివరలో జనతా పార్టీలో చీలిక కూడా ఆర్గనైజర్‌లోని రచనలకు కారణమని చెప్పేవారు.
యాజమాన్యం విషయానికొస్తే, ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రచురణల సంపాదకీయ విధానంలో నేరుగా జోక్యం చేసుకోదు. సంపాదకులకు స్వేచ్ఛా హస్తం ఇస్తారు. 13 సంవత్సరాలుగా ఆర్గనైజర్ సంపాదకుడిగా, సంపాదకీయ విధానానికి సంబంధించిన సమస్యలపై నేను ఏ దశలోనూ ఎలాంటి ఒత్తిడిని అనుభవించలేదని హామీ ఇవ్వగలను. జాతీయ సమస్యలకు స్పందించడం, వ్యాఖ్యానించడం కోసం సంఘ్ సాధారణంగా సంపాదకులుగా నియమించిన శిక్షణ పొందిన తన స్వయంసేవకులకు వదిలివేస్తుంది.
అయోధ్య ఉద్యమం ఆర్ఎస్ఎస్ సైద్ధాంతిక పురోగతిలో ఒక మలుపు. ఇది పెద్ద సంఖ్యలో వార్తా రచయితలు, కళాకారులు, సోషల్ మీడియా ప్రభావితం చేసేవారు. జర్నలిస్టులను సృష్టించింది. ఇది ఆర్ఎస్ఎస్ చరిత్రలో స్వయంగా నిర్వహించిన ఒక ఉద్యమం. దాని అంకితభావం, కొత్త విధానం, నిరంతరం పెరుగుతున్న నెట్‌వర్క్ కారణంగా, ప్రింట్ మీడియా పెద్ద ప్రసరణ సవాలును ఎదుర్కొంటున్న సమయంలో ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రచురణలు అభివృద్ధి చెందుతున్నాయి.
* ఆర్. బాలశంకర్ బిజెపి మేధో విభాగం మాజీ జాతీయ కన్వీనర్. ఆర్గనైజర్ మాజీ సంపాదకుడు. బిజెపి అఖిల భారత శిక్షణ, ప్రచురణ విభాగంలో ప్రస్తుత సభ్యుడు.
(అవుట్ లుక్ నుండి)
More Stories
తగ్గుముఖం పడుతున్న డాలర్ ఆధిపత్యం!
26 లక్షల దీపాలతో చరిత్ర సృష్టించిన అయోధ్య దీపోత్సవ్
బీహార్ ఎన్నికల్లో వారసత్వ రాజకీయాల ఆధిపత్యం!