భారతదేశ స్వాతంత్ర్యానికి ముందు, తరువాత భారతదేశంలో అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందిన కార్టూనిస్ట్ శంకర్ గా పేరొందిన కేశవ శంకర్ పిళ్ళై. (జననం జూలై 31, 1902 – మరణం డిసెంబర్ 26, 1989). శంకర్ కేరళలోని కాయంకుళంలో జన్మించారు. 1927లో త్రివేండ్రంలోని మహారాజ సైన్స్ కళాశాల నుండి పట్టా పొందిన తర్వాత, లా కాలేజీలో చేరడానికి బొంబాయికి వెళ్ళాడు. కానీ త్వరలోనే చదువును వదిలివేసి పనిచేయడం ప్రారంభించారు.
బొంబాయిలో విద్యార్థిగా ఉన్నప్పుడు కూడా, శంకర్ కార్టూనింగ్‌ను ఒక అభిరుచిగా తీసుకున్నాడు. రాజకీయ వ్యక్తులు, జాతీయ సంఘటనలపై ఆయన వేసిన చిత్రాలు వార్తాపత్రికలు, ప్రజల దృష్టిని ఆకర్షించాయి. ఆయన 1932లో ‘ది హిందూస్తాన్ టైమ్స్’లో చేరారు. 1946 వరకు దాని స్టాఫ్ కార్టూనిస్ట్‌గా కొనసాగారు. భారత స్వాతంత్ర్యం ప్రారంభ సంవత్సరాల్లో పత్రికకు ఆయన చేసిన కృషి భారత జర్నలిజంలో ఒక చిరస్మరణీయ దశ.
శంకర్ 1948లో ‘శంకర్స్ వీక్లీ’ని ప్రచురించడం ప్రారంభించారు. అది ఆరోగ్యకరమైన, మెరిసే హాస్యంతో నిండి ఉండెడిది. శంకర్ కార్టూన్లలో ఉన్నత, శక్తిమంతమైన వ్యక్తులు ప్రముఖంగా కనిపించారు. శంకర్ 1975 ఆగస్టులో వీక్లీని మూసివేసి, తన రచనలను ప్రారంభించారు. 1957లో తాను స్థాపించిన చిల్డ్రన్స్ బుక్ ట్రస్ట్ (సిబిటి) ద్వారా విభిన్న కోణాలను అభివృద్ధి చేయడంపై ఆయన దృష్టి సారించారు.
తొలిరోజులలో ఆయన కార్టూన్లలో ఎక్కువ భాగం బ్రిటిష్ వలస పాలనను లక్ష్యంగా చేసుకుని గీసినవే. లార్డ్ విల్లింగ్‌డన్, లార్డ్ లిన్‌లిత్‌గో వంటి వైస్రాయ్‌లను, మహాత్మా గాంధీ, మొహమ్మద్ అలీ జిన్నా వంటి స్వాతంత్ర్య ఉద్యమ నాయకులను చిత్రీకరించే కార్టూన్లు ఆయనను తరచుగా ఇబ్బందుల్లో పడేశాయి. ఆ సమయంలో మహాత్మా గాంధీ “హిందూస్తాన్ టైమ్స్ మిమ్మల్ని ప్రసిద్ధి చేశారా, లేదా మీరు హిందూస్తాన్ టైమ్స్‌ను ప్రసిద్ధి చేశారా?” అని ప్రశ్నించారు.
శంకర్ తన వారపత్రికను “ప్రాథమికంగా ప్రభుత్వ వ్యతిరేకమైనది, రాజకీయాల్లో లేదా మరేదైనా ప్రత్యేక పంథాను అనుసరించదు” అని అభివర్ణించినప్పటికీ, ప్రధానమంత్రి జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ తన శంకర్స్ వీక్లీ మ్యాగజైన్‌ను ప్రారంభించారు. భారతదేశంలో పిల్లల పుస్తకాలకు మార్గదర్శక ప్రచురణకర్తగా, సిబిటి సగటు భారతీయ పిల్లలకు అందుబాటులో ఉన్న ధరలకు పిల్లల కోసం బాగా వ్రాసిన, చక్కగా చిత్రీకరించిన, చక్కగా రూపొందించిన పుస్తకాల ప్రచురించి ప్రోత్సహించడం ప్రశంసనీయమైన లక్ష్యాన్ని నిర్దేశించుకుంది.
సిబిటి ప్రచురణలలో ఆంగ్లంలో ‘చిల్డ్రన్స్ వరల్డ్’ అనే ఇలస్ట్రేటెడ్ మాసపత్రిక ఉంది. శంకర్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ రైటర్స్ అండ్ ఇలస్ట్రేటర్స్ ఫర్ చిల్డ్రన్ (ఏడబ్ల్యుఐసి)ను కూడా స్థాపించారు. శంకర్ 1949లో శంకర్స్ ఇంటర్నేషనల్ చిల్డ్రన్స్ కాంపిటీషన్ (ఎస్ఐసిఐ)ని ప్రారంభించారు. దానిలో భాగంగా, 1952లో శంకర్స్ ఆన్-ది-స్పాట్ పెయింటింగ్ పోటీని ప్రారంభించారు. 1978లో ఆయన పిల్లల పుస్తకాల రచయితల కోసం వార్షిక పోటీని ప్రారంభించారు. ఇంగ్లీషుతో ప్రారంభించిన ఈ పోటీని ఇప్పుడు హిందీలో కూడా నిర్వహిస్తున్నారు.
సిబిటి ఇతర ప్రాజెక్టులతో పాటు ఇంటర్నేషనల్ డాల్స్ మ్యూజియం, డాల్స్ డిజైనింగ్ అండ్ ప్రొడక్షన్ సెంటర్, డాక్టర్ బి.సి. రాయ్ మెమోరియల్ చిల్డ్రన్స్ రీడింగ్ రూమ్- లైబ్రరీ, శంకర్స్ అకాడమీ ఆఫ్ ఆర్ట్, శంకర్స్ సెంటర్ ఫర్ చిల్డ్రన్, ఇంద్రప్రస్థ ప్రెస్ ఉన్నాయి. శంకర్ డిసెంబర్ 26, 1989న న్యూఢిల్లీలో మరణించారు. భారతదేశంలో అత్యంత పేరొందిన వ్యక్తులలో ఒకరైన శంకర్ అనేక అవార్డులను అందుకున్నారు:
పద్మశ్రీ (1956); పద్మభూషణ్ (1966); పద్మవిభూషణ్ (1976); ఆర్డర్ ఆఫ్ స్మైల్ (1977), పోలిష్ పిల్లల కమిటీ నుండి గౌరవం; ప్రపంచ పిల్లలకు ఆయన చేసిన అంకితభావ సేవకు కెనడాలోని యునైటెడ్ నేషన్స్ అసోసియేషన్ హామిల్టన్ శాఖ నుండి ఒక సైటేషన్, పిన్ (1979); పిల్లలకు ఆయన చేసిన కార్యకలాపాలు , సహకారాన్ని ప్రశంసిస్తూ హంగేరియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ కల్చరల్ రిలేషన్స్ నుండి స్మారక పతకం (1980); పిల్లల ప్రయోజనం కోసం ఆయన చేసిన అంకితభావానికి గుర్తింపుగా జర్మనీ ఫెడరల్ రిపబ్లిక్ నుండి ఆర్డర్ డి సెయింట్ ఫార్చునాట్; ఇండో-చెక్ స్నేహాన్ని ప్రోత్సహించినందుకు చెకోస్లోవేకియా ప్రభుత్వం నుండి బంగారు పతకం; పిల్లల కళ ద్వారా అంతర్జాతీయ అవగాహనను ప్రోత్సహించడానికి న్యూఢిల్లీలోని అరబ్ కల్చరల్ సెంటర్ బహుకరించిన అరబ్ చిల్డ్రన్ నుండి వెండి ఫలకం (1984); 1984లో ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయం ద్వారా డి. లిట్ (గౌరవ కాసా).
More Stories
చిప్స్ ఐనా, ఓడలైనా స్వావలంబన తప్ప మార్గం లేదు
పాక్‌-సౌదీ రక్షణ ఒప్పందంలో మరిన్ని ముస్లిం దేశాలు
హెచ్‌-1బీ వీసా దరఖాస్తులకు లక్ష డాలర్ల రుసుము